Một số ý kiến về giống cây ăn quả ở Thái Bình.
Thái Bình là
tỉnh đồng bằng ven biển, mặt đất bằng phẳng, mực nước ngầm cao nên nghề trồng
sây ăn quả, ngoài kỹ thuật thâm canh thì
việc lựa chọn giống cây ăn quả cần đặc biệt quan tâm. Để rộng đường lựa chọn,
xin được cung cấp một số thông tin cơ bản về đặc tính một vài loại cây ăn quả
hiện hữu
trên đất Thái Bình.
Từ năm 1995,
sau 5 năm thành lập Viện Cây ăn quả Trung ương, cao trào cải tạo vườn tạp diễn
ra khắp các địa phương trong tỉnh, cây trồng chủ lực được quan tâm là vải
thiều, vải lai; nhãn lồng chín sớm, chín muộn..., xoài GL1, GL2..(nguồn gốc
Trung Quốc, )....cam, quýt ngọt các loại.....Gần 20 năm qua, thực tiễn giúp
chúng ta hiểu biết nhiều hơn về những giống cây này:
- Nhãn,
Vải tuy cùng thuộc họ Bồ hòn, song đặc tính và nhu cầu ngoại cảnh khac nhau rất nhiều: Người xưa có
câu:” Can chi, thấp nhãn”, nghĩa là cây vải ưa đất cao ráo, thoát nước tốt,
nhưng cây nhãn lại ưa đất tốt, tầng dày và ẩm hơn. Thực tế, vải thiều gốc từ
Thanh hà (Hải dương) nhưng năng suất, chất lượng cao hơn khi được trồng ở vùng
đồi Bắc giang; nhãn lồng từ phố Hiến - Hưng Yên được phát triển xuống Hưng Hà
và triền sông Luộc, sông Trà lý. Hơn nữa cây nhãn thường ra quả cách năm (năm
được, năm mất), vải thiều ưa lạnh, không chịu nóng, năm rét nhiều thì được vải.
Điều bất lợi nhất là vải không có tính “chín thêm” như mít, chuối, na,
xoài.....chỉ được thu hoạch khi quả vải đủ độ chín nên phải thu hoạch tập trung trong thời gian
ngắn; nếu không được chế biến, bảo quản tốt thì sau thu hoạch mẫu mã và chất
lượng quả vải xuống rất nhanh. Như vậy đât Thái bình ít thuận cho cây vải, hơn
nữa nếu không có chế biến thì chỉ nên trồng lẻ tẻ phục vụ ăn tươi. Cây nhãn vừa
cách năm lại chịu ảnh hưởng bão gió nên thu nhập không ổn định; do vậy chỉ nên
trồng đa dụng cả bóng mát, cả cảnh quan đặc biệt những nơi tôn nghiêm.
- Cây xoài chỉ
thích hợp khí hậu khô, ấm, nên với khí hậu gió mùa như Thái Bình thì cây xoài
ít quả, bệnh nhiều nên chỉ trồng làm bóng mát.
- Nhóm cây có múi: Ưa đất giàu dinh dưỡng, tơi
xốp, thoát nước tốt. Với chất đất thịt,
thịt nặng, mạch nước ngầm nông nên khó trồng các giống cam ngọt; vì vậy cây
truyền thống của Thái bình là cây trấp, chanh, bòng (bưởi chua). Gần đây cây
cam chua Thanh Hà trồng mọi nơi đều tốt; song trồng những giống cây cam quýt
ngọt như Quýt chum, cam Đường canh...
rất khó thâm canh, nhanh thoái hóa , nhanh cỗi, hiệu quả không cao. Duy
nhóm bưởi (bòng) được duy trì và phát triển hiệu quả hơn; ngoài những giống bản
địa hiện nay như bưởi sớm (ăn vào tiết trung thu), bưởi muộn (chín vào tết âm
lịch), bưởi đào, bưởi đỏ... Thái Bình đang nhập thêm một số giống bưởi chất
lượng như: bười Mỹ (bưởi Pono), bưởi Diễn, đang trồng thử bưởi da xanh (bưởi
nam bộ)....
- Cây Ổi thích khí hậu nóng, ẩm; nếu nhiệt độ thấp dưới 18 - 20 °C thì quả bé,
phát triển chậm chất lượng kém. Bộ rễ
của ổi thích nghi tốt với sự thay đổi đột ngột độ ẩm trong đất. Nếu trời hạn,
mực nước ngầm thấp, ổi có khả năng phát triển nhanh một số rễ thẳng đứng ăn sâu
xuống đất tận 3 – 4 m và hơn. Nếu mưa nhiều, mực nước dâng cao ổi đâm nhiều rễ
ăn trở lại mặt đất do đó không bị ngạt.. Thậm chí bị ngập hẳn vài ngày ổi cũng
không chết. Cây ổi không kén đất nên vùng đất nào ở Thái Bình cũng trồng được
ổi. Quả ổi không chỉ được ăn tươi, chế biến nước giải khát... ổi còn là thuốc
chữa bệnh và là “thực phẩm chức năng” cho một số bệnh hiểm nghèo, đặc biệt bệnh
tiểu đường, mỡ máu....
Ổi Bo là cây đặc sản của Thái Bình về
chất lượng, hương vị. Song năng suất không cao nên đang được thay thế bằng các
giống ổi khác như: Ổi Đông Dư, ổi lê, ổi trắng số 1, ổi Đài loan không hạt.....
Với đặc tính: chồi non ra đến đâu, hoa
ra đến đấy, nên với kỹ thuật bấm ngọn, tỉa cảnh.... đã xuất hiện những vườn ổi
thấp cây, nhiều quả, năng suất và chất lượng quả cao.
Ngoài ra, chuối Ngự, chuối Tiêu hồng, mít nghệ
(thịt quả vàng như nghệ), thanh long ruột tím hồng,,,,,khá phù hợp điều kiện
đất đai, khí hậu Thái bình và đang được
nhiều nhà vườn quan tâm. Tuy nhiên chọn lựa giống cây ăn quả để mở rộng sản
xuất không chỉ căn cứ điều kiện tự nhiên mà rất cần cân nhắc đến sức tiêu thụ
sản phẩm