Giải pháp nhân rộng mô hình khuyến nông phục vụ tái cơ cấu ngành nông nghiệp
Thời
gian qua, hệ thống khuyến nông của tỉnh tham gia xây dựng một số loại mô hình cả
trong lĩnh vực trồng trọt, chăn nuôi, thủy sản, công nghệ sinh học đã mang lại
hiệu quả kinh tế, xã hội thiết thực. Trong đó phải kể đến mô hình chuyển đổi
các giống cây trồng mới thay thế các giống cũ, như: BC15, BT7, T10, RVT, lúa Nhật
(Japonica), hay Nhị ưu 838, D.ưu 527, Nam dương 99, Nam ưu 209, ZZD001..thuộc
nhóm lúa lai. Với các cây màu như giống khoai tây Diamon, Solaza, Marabel,
Atlantic. Cây ngô có ngô nếp HN88, LVN4, LVN10, ngô đường Suger 75 và một số giống
rau màu khác. Đây là những giống đã qua khảo nghiệm đươc đề xuất hiện đang chiếm
chủ đạo trong cơ cấu cây trồng của tỉnh. Giải pháp về gieo thẳng, gieo sạ bằng
công cụ sạ hàng chỉ trong vòng 8 năm, kể từ vụ xuân 2008, Trung tâm xây dựng mô
hình gieo sạ đầu tiên đến nay diện tích áp dụng đã lên đến gần 40.000ha vụ xuân
và trên 20 nghìn ha vụ mùa, chưa có một giải pháp kỹ thuật nào được nhân rộng
và nhanh như thế, lợi ích mang lại hàng trăm tỷ đồng. Trong chăn nuôi đề xuất các
giống gia cầm mới như Vịt Chiết giang, giống gà VP2, gà ri lai Lương Phượng,
Mía lai Lương Phượng, gà Móng, gà chuyên trứng UA… đây là các giống gia cầm
đang được các hộ chăn nuôi đưa vào sản xuất. Mô hình ứng dụng chế phẩm sinh học
để xử lý môi trường, hiện đã có hàng nghìn hộ chăn nuôi lợn, gà áp dụng. Việc ứng
dụng chế phâm sinh học trong chăn nuôi không những giải quyết được triệt để mùi
hôi thối do chất thải mà còn giúp gia súc, gia cầm tăng trọng nhanh, phòng chống
được một số bệnh dịch. Mô hình cơ giới hóa đồng bộ trong sản xuất lúa, hay ứng
dụng công nghệ nhà lạnh trong bảo quản khoai tây giống là các giải pháp kỹ thuật
được nhân ra diện rộng nhờ sự hỗ trợ của nhà nước, sự vào cuộc của các doanh
nghiệp, góp phần nâng cao năng suất lao động, giải quyết khó khăn trong lúc thời
vụ căng thẳng.
Bên
cạnh những mô hình có sức lan tỏa rộng, vẫn còn có những mô hình ở phạm vi qui
mô nhỏ thì hiệu quả, song khi nhân ra diện rộng còn gặp rất nhiều khó khăn, nhất
là khó khăn về vốn, thị trường, tích tụ đất. Tổng kết những mặt được và chưa được
trong xây dựng mô hình chuyển giao TBKT trong thời gian qua, rút ra một số bài
học kinh nghiệm cũng là những giải pháp để nhân rộng mô hình khuyến nông trong
thời gian tới, đó là:
Mô
hình khuyến nông chỉ là một khâu trong quá trình chuyển giao TBKT vào sản xuất
nông nghiệp (tập huấn kỹ thuật – xây dựng
mô hình – tham quan học tập – tuyên truyền - hỗ trợ ban đầu cho người áp dụng TBKT
mới). Vì vậy nếu chỉ có đầu tư mô hình rồi hy vọng mô hình tự nhân rộng,
trong điều kiện hiện nay là chưa đầy đủ. Cần làm tốt công tác tuyên truyền, vận
động để người dân nắm được TBKT mới cũng như qui trình áp dụng vào thực tế. Việc
đưa các công nghệ mới, giải pháp mới vào sản xuất ban đầu bao giờ cũng khó khăn
về kỹ thuật, vốn, thị trường, đất đai… rất cần sự vào cuộc và hỗ trợ của nhà nước,
các cấp, các ngành. Thực tế thời gian qua đã chứng minh các chính sách hỗ trợ của
Tỉnh về máy nông nghiệp, thiết bị kho lạnh
bảo quản củ giống khoai tây, hỗ trợ thuốc trừ cỏ trong gieo sạ, gieo thẳng, hỗ
trợ giống mới, hỗ trợ tập huấn…đã thúc đẩy việc đưa các TBKT mới vào sản xuất,
nhân rộng các mô hình. Tuy nhiên việc hỗ trợ này chỉ nên tiến hành ở giai đoạn
đầu để khuyến khích áp dụng công nghệ mới. Khi thị trường công nghệ và nền sản
xuất hàng hóa phát triển, người nhận chuyển giao phải trả phí cho công tác chuyển
giao và TBKT mà họ sử dụng. Sự lan tỏa của mô hình khuyến nông còn phụ thuộc
vào TBKT có phù hợp với điều kiện tự nhiên, xã hội và khả năng đầu tư của nông
dân, đặc biệt trong giai đoạn hiện nay yêu cầu của thị trường về số lượng, chất
lượng sản phẩm quyết định mức độ, qui mô sản xuất; Điều này khẳng định cần phải
có sự vào cuộc của nhà nước, doanh nghiệp, cũng như các hiệp hội ngành hàng để
quảng bá, xúc tiến thương mại, xây dựng thương hiệu cho sản phẩm. Một giải pháp
hết sức quan trọng là lực lượng trực tiếp làm công tác chuyển giao TBKT nhân rộng
mô hình còn bất cập. Khuyến nông viên cơ sở, đây là lực lượng trực tiếp tuyên
truyền, phổ biến, hướng dẫn, cầm tay chỉ việc cho bà con nông dân trong các
khâu kỹ thuật quan trọng khi áp dụng TBKT mới, chưa được quan tâm đúng mức đã ảnh
hưởng rất lớn đến quá trình chuyển giao. Do vậy cần thiết phải kiện toàn đội
ngũ này để thúc đẩy nhanh việc nhân rộng các mô hình khuyến nông ở cơ sở, phục
vụ thiết thực chương trình tái cơ cấu ngành nông nghiệp theo hướng gia tăng giá
trị và bền vững./.
Tác giả : Ths. Nguyễn Như Liên - Giám đốc TTKNTB