I. Một số đặc điểm của bệnh cúm gia cầm

1.1. Nguyên nhân, đặc điểm chung của bệnh

Là bệnh truyền nhiễm cấp tính do vi-rút gây nên. Bệnh lây lan nhanh, mạnh, xảy ra ở tất cả các đối tượng gia cầm: gà, vịt, ngan, ngỗng, chim, ở mọi lứa tuổi. Bệnh rất nguy hiểm do tỷ lệ mắc, tỷ lệ chết ở gia cầm cao, đặc biệt là bệnh có thể lây từ gia cầm sang người.

1.2. Đường lây lan

Bệnh lây chủ yếu qua các đường lây truyền sau:

- Đường hô hấp, đường tiêu hoá:

- Do tiếp xúc giữa con ốm và con khỏe.

- Do bụi có mầm bệnh trong gió và không khí.

- Do phương tiện vận chuyển, thức ăn, nước uống, dụng cụ nhiễm mầm bệnh.

- Do công nhân chăn nuôi, khách thăm quan đến từ vùng có bệnh.

- Do tiếp xúc với thuỷ cầm, chim hoang dã mang mầm bệnh.

- Do vận chuyển gia cầm có mầm bệnh từ nơi này đến nới khác.

1.3. Triệu chứng (biểu hiện bên ngoài) của bệnh

- Gia cầm mắc bệnh, sốt cao đột ngột, thân nhiệt có thể lên tới 44 – 45^oC.

- Ho khẹc, thở khó, khi thở phải há miệng.

- Chảy nước mắt, nước mũi và dãi dớt liên tục.

- Mào, tích và hàm dưới sưng, tích nước, xuất huyết đỏ từng đám.

- Kết mạc mắt sưng, xuất huyết; ở thuỷ cầm có hiện tượng kéo màng mắt trắng.

- Đi lại loạng choạng, xiêu vẹo, run rẩy, đứng túm tụm vào một chỗ.

- Có thể gặp triệu chứng thần kinh: co giật, liệt.

- Gia cầm đẻ giảm đẻ hoặc ngừng hẳn nhưng vỏ trứng không bị mất màu

- Ỉa chảy nặng, phân xám vàng, xám xanh, đôi khi có máu, mùi tanh.

- Da tím tái và xuất huyết ở dưới da, đặc biệt là da chân.

- Tỷ lệ gia cầm mắc bệnh rất cao. Tỷ lệ chết có thể rất cao (100% đàn), có thể thấp tuỳ theo độc lực của mầm bệnh.

II. Một số biện pháp phòng chống bệnh cúm gia cầm

Hiện nay Trung Quốc đã xuất hiện ổ dịch cúm H5N1, Việt Nam có 6 tỉnh biên giới giáp Trung Quốc, sau Tết Nguyên đán lưu lượng người và số lượng gia súc gia cầm lưu thông cao nên nguy cơ dịch lây lan là rất lớn; Mặt khác thời điểm  chuyển mùa, nhiệt độ thấp, độ ẩm cao là điều kiện thuận lợi cho bệnh cúm gia cầm phát sinh và lây lan… Để chủ động phòng chống bệnh cúm gia cầm người chăn nuôi cần làm tốt các biện pháp sau:

2.1. Tìm hiểu kỹ về nguyên nhân, triệu chứng, bệnh tích, các biện pháp phòng chống bệnh cúm gia cầm. Đồng thời thường xuyên theo dõi, cập nhật thông tin về dịch bệnh trên thế giới, trong cả nước và tại địa phương để chủ động ứng phó kịp thời khi bệnh mới phát sinh.

2.2. Thực hiện tốt các biện pháp phòng bệnh trước khi bệnh xảy ra

Áp dụng đầy đủ, đồng bộ các biện pháp chăn nuôi an toàn sinh học:

- Chỉ chọn mua gia cầm ở những cơ sở giống được cấp phép, an toàn dịch bệnh, có uy tín, con giống khỏe mạnh và có giấy kiểm dịch của cơ quan thú y.

- Gia cầm mua về phải nuôi cách ly (nuôi tân đáo khi nuôi nhiều đàn, nhiều lứa) trong thời gian 2-3 tuần để theo dõi, xử lý khi gia cầm có biểu hiện bất thường và ngăn chặn dịch bệnh lây lan. Thực hiện nguyên tắc "Cùng vào, cùng ra" trong một khu vực chăn nuôi.

- Không mua bán, vận chuyển, giết mổ gia cầm và sản phẩm gia cầm không rõ nguồn gốc, gia cầm ốm hoặc nghi mắc bệnh.

- Kiểm soát tốt mọi thứ ra – vào khu vực chăn nuôi: Bao gồm con giống, người chăn nuôi, khách tham quan, thức ăn nước uống, dụng cụ chăn nuôi, phương tiện vận chuyển, sản phẩm và chất thải chăn nuôi, động vật khác... Có biện pháp hạn chế không cho gia cầm tiếp xúc với với thuỷ cầm, bồ câu, chim trời, không nuôi chung gà với các loại gia cầm và gia súc khác.

- Thường xuyên vệ sinh chuồng trại và dụng cụ chăn nuôi, thu gom phân rác, phun thuốc khử trùng từ 1 – 2 lần/1 tuần.

- Cho gia cầm ăn thức ăn, nước uống sạch đầy đủ và phù hợp theo lứa tuổi.

- Bổ sung khoáng chất, vitamin, chất điện giải để chống stress cho gia cầm khi thời tiết thay đổi đột ngột, sau khi vận chuyển hoặc khi chủng vắc xin.

- Tiêm phòng vắc xin cúm gia cầm để tạo miễn dịch chủ động: Tiêm lần 1 lúc 15 ngày tuổi, lần 2 cách lần 1 là 4 tuần, sau đó cứ 4 tháng tiêm nhắc lại 1 lần.

- Thường xuyên theo dõi tình trạng sức khỏe của đàn gia cầm. Khi có gia cầm ốm hoặc chết do các bệnh khác phải cách ly ngay khỏi đàn để hạn chế bệnh lây lan và có biện pháp điều trị phù hợp.

2.3. Khi dịch bệnh xảy ra

Hiện nay, theo quy định, khi phát hiện bệnh cúm gia cầm của một cơ sở chăn nuôi thì toàn bộ số gia cầm của cơ sở đó phải bị tiêu huỷ, không điều trị. Do đó khi người chăn nuôi phát hiện thấy đàn gia cầm có các biểu hiện bệnh như trên thì báo ngay cho cán bộ thú y và làm theo hướng dẫn. Tuyệt đối không bán chạy, không ăn thịt gia cầm trong đàn bị bệnh, không vứt xác chết bừa bãi.