Việc đưa máy móc vào sản xuất lúa
để thay thế sức người là ước mơ ngàn đời của người nông dân. Điều đó đã dần trở
thành hiện thực bằng việc đưa máy làm đất đa năng vào thay cho sức kéo, máy gặt
đập liên hợp,… được đưa mạnh mẽ vào trong sản xuất trong những năm qua. Một
trong những khâu quan trọng và tốn khá nhiều công sức của người dân đó là gieo
mạ và cấy đang được quan tâm đặc biệt trong hoàn cảnh thiếu nguồn lao động cho
nông thôn hiện nay.
Trên
cơ sở đó, với sự liên kết của “3 nhà” vụ Mùa 2012 tại một số địa phương của
Thái Bình đã thử nghiệm mô hình gieo mạ bằng khay, cấy bằng máy bước đầu đã thu
được kết quả tốt. Với dàn máy
cấy Kubota SPW-48C gồm 4 tay cấy,
mỗi tay cấy cách nhau 30 cm chiều ngang (hàng sông), chiều dọc (hàng tay) là
12, 14, 16, 18, 21 cm tùy vào độ điều chỉnh, tương ứng với mật độ số khóm/m2
là 28, 25, 22, 19, 16 với độ sâu khi cấy từ 0,7cm-3,7cm tương ứng với 5
vị trí để chỉnh.
Đánh
giá bước đầu lợi thế của phương pháp này là: Chủ động về thời vụ, chân đất,
giảm lượng giống trên đơn vị diện tích so với phương pháp truyền thống, chất
lượng cây mạ được đảm bảo, thời gian sinh trưởng giai đoạn mạ ngắn, bộ rễ không
bị tổn thương, cây mạ non khỏe, rút ngắn giai đoạn bén rễ hồi xanh, khả năng đẻ
nhánh khỏe, tập trung. Khi sử dụng máy cấy, mật độ cây lúa đạt đồng đều rất
cao. Vì vậy, tạo độ đồng đều trong quần thể ruộng lúa; phát huy được hiệu ứng
hàng biên, ruộng lúa thông thoáng, giảm sâu bệnh.
Qua hai điểm thử nghiệm mô hình cho thấy năng suất của phương thức cấy
máy năng suất đều vượt so với cấy bằng phương pháp truyền thống, ở Hưng Hà thử
nghiệm trên giống BC15 năng suất vượt đối chứng là 7%, còn tại điểm Thái Sơn –
Thái Thụy thử nghiệm trên 2 giống là RVT và Q5 năng suất vượt đối chứng 8 -
10%, tại điểm Kiến Xương thử nghiệm trên giống QR2 năng suất cũng tăng so với
đối chứng từ 5 – 7%. Ở cả ba điểm thử nghiệm cho thấy hiệu quả kinh tế của lúa cấy bằng máy đạt 17,7
triệu đồng/ha, cao hơn lúa cấy bằng tay 7 triệu đồng/ha, trong điều kiện thâm
canh cao hơn và gieo mạ đúng theo tiêu chuẩn của cấy máy. Cấy bằng máy giúp
giảm sức lao động với 01 ngày được khoảng 01ha, trong khi đó nếu cấy theo
phương pháp truyền thống 01 ngày, 01 người chỉ cấy được 360m2 (01 máy cấy 01
ngày bằng 25 - 27 người cấy trong 01 ngày). Ước tính 1 sào cấy máy tích kiệm
được 80.000 tiền công so với cấy theo phương thúc truyền thống.
Hiệu
quả bước đầu của mô hình gieo mạ bằng khay, cấy bằng máy lá khá rõ. Vì vậy, mô hình cơ giới hóa đồng bộ trong
sản xuất lúa nếu được ứng dụng thành công sẽ có ý nghĩa quan trọng trong việc
xây dựng nông thôn mới, làm giảm lao động trong nông nghiệp, nông thôn trong
bối cảnh hiện nay. Bài toán ấy đang chờ đáp án cuối cùng nếu cả “3 nhà”: Nhà nước
– nhà doanh nghiệp – nhà nông, cùng chung tay vào cuộc, tháo gỡ cho nông dân!