Gieo thẳng - giải pháp tạo nên sự hợp tác hiệu quả trong sản xuất lúa ở Thái Bình
Gieo thẳng, giải pháp tiến bộ kỹ thuật vào sản xuất nhanh
và rộng nhất ở Thái bình:
Nhìn
lại tốc độ tăng về diện tích lúa gieo thẳng, gieo vãi lúa
thì tính từ vụ xuân 2008 toàn tỉnh mới chỉ đạt gần 800 ha, vụ
này nó được phổ biến như một giải pháp tình thế khắc phục tình trạng lúa xuân
chết rét và không đủ quỹ thời gian để làm mạ, đến vụ xuân 2009 diện tích gieo
sạ gieo vãi đã đạt 3.952ha, vụ xuân 2010 diện tích gieo thẳng đã tăng lên
11.374 ha. Tuy vụ xuân 2011 gặp nhiều khó khăn do thời tiết bất thuận, song
diện tích gieo thẳng của toàn tỉnh vẫn đạt tới 16.360 ha, chiếm 19,85% tổng
diện tích gieo cấy, tăng gấp 20 lần so với năm 2008 và tăng 43,84% so với vụ
xuân 2010. Đặc biệt có 3 xã diện tích gieo thẳng trên 300 ha: Xã Mê Linh- Đông
Hưng đạt 349,2 ha, chiếm 90,7% diện tích gieo cấy của toàn xã, Xã Đông
Hoàng-Tiền Hải đạt 338 ha, chiếm 85,38% diện tích gieo cấy của toàn xã, Xã Duy
Nhất-Vũ Thư đạt 327 ha, chiếm 76,5% diện tích gieo cấy của toàn xã. Huyện có
diện tích gieo thẳng lớn nhất là huyện Vũ Thư đạt 4.018 ha, chiếm 45,6% diện
tích gieo cấy lúa của toàn huyện, huyện Đông Hưng đạt 4.004 ha lúa gieo thẳng
chiếm 32,2% diện tích gieo cấy toàn huyện.
Vụ
xuân 2011 là một vụ xuân rét đậm, rét hại và rét dài với số ngày nhiệt độ liên
tục ở ngưỡng nhỏ hơn 150C tới trên 40 ngày cao hơn con số ngày rét
của năm 2008 là 38 ngày, đặc biệt là rét sang gần hết nửa tháng 3, rét ngay sau
lịch gieo thẳng, rét khiến cây lúa không ra được rễ mới, chưa bao giờ gieo
thẳng lại gặp khó khăn như vậy, một số địa phương người dân hoang mang và hàng
trăm ha đã bị "xoa" đi cấy lại. Nhưng đó chỉ là những hộ không đủ khả
năng bình tĩnh và tuân thủ quy trình không nghiêm, trên 16 ngàn ha gieo thẳng
được hướng dẫn chăm sóc hợp lý, giữ nước đều, sử dụng phân thúc bằng NPK hỗn
hợp, phức hợp, phun các chất hỗ trợ sinh trưởng như ET, KH, 3M...gặp thời tiết
thuận tháng 4 đã “bùng lên” như hóa. Lúa xuân gieo thẳng nhanh chóng đạt số
dảnh tối đa và phân hóa đòng vào cuối tháng 4, đầu tháng 5, trổ bông cuối tháng
5, suốt giai đoạn này nền nhiệt, ánh sáng, mưa và ẩm độ hết sức phù hợp cho lúa
hình thành hoa và trổ bông phơi màu. Có những điển hình năng suất lúa gieo
thẳng cao nhất từ trước đến nay: giống lúa chất lượng T10 của gia đình Ông
Khuyến- xã Đông Trà đạt 274 kg/sào (76,1tạ/ha), BC15 của gia đình chị Thu- xã
Thuỵ Dân- Thái Thuỵ đạt 350 kg/ sào (97tạ/ha).
Bốn
vụ xuân, với bốn kiểu hình thời tiết khác nhau, kết quả theo dõi
và thống kê trên hầu hết diện tích gieo thẳng đều được mùa, cho năng
suất cao hơn và chí ít không thua kém lúa cấy mạ dược.
Điều này đã khẳng
định gieo thẳng có thể áp dụng thành công cho nhiều giống lúa ngắn ngày,
và mọi dạng hình thời tiết, là giải pháp ứng phó linh hoạt và hiệu quả
với tình trạng biến đổi khí hậu hiện nay
Gieo thẳng còn là giải pháp canh tác
mang đậm tính nhân văn, tiết kiệm chi phí và hạ giá thành
Gieo
thẳng không những giải quyết được khâu thiếu lao động mùa vụ trong
sản xuất nông nghiệp, giảm giá thành chi phí đầu vào: do tiết kiệm
giống từ 30-50%, tiết kiệm công làm mạ và nilon che đậy, tiết kiệm công cấy
100- 120.000, ngàn đồng /sào, ...mà còn rút ngắn thời gian sinh trưởng của lúa
từ 7-10 ngày, nếu thực hiện đúng quy trình kỹ thuật năng suất lúa gieo thẳng tăng
từ 10% trở lên so với lúa cấy.
Do những ưu điểm đó nên diện
tích gieo thẳng không ngừng tăng lên hàng năm, và đã trở thành xu
hướng tất yếu trong sản xuất lúa hàng hoá - góp phần xây dựng nông thôn
mới ở Thái Bình.
Điều
đáng lưu ý là thông qua biện pháp gieo thẳng đã hình thành các
nhóm liên kết tự nguyện (5 cùng): cùng 1 vùng, gieo cùng 1 giống, cùng gieo 1
thời vụ, cùng chăm sóc, điều tiết nước, cùng thu hoạch... nên mang lại hiệu quả
kinh tế cao. Tạo ra vùng hàng hoá tập trung quy mô lớn để từng bước áp dụng cơ
giới hoá khâu gặt, không những giảm lao động nặng nhọc cho dân đồng thời rút
ngắn thời gian thu hoạch, mà còn giảm được chi phí sản xuất trung bình từ
250- 300.000 đ/sào.
Một
số địa phương đã áp dụng cho vùng sản xuất lúa giống (Đông Quý- Tiền Hải,
Nguyên Xá- Vũ Thư), hay lúa Nhật hàng hoá (Vũ Hoà-Kiến Xương, Song An - Vũ
Thư).., lúa Nếp đặc sản (Vũ Tây-Kiến Xương)... là thực hiện thêm được "3
không" trong sản xuất: không cấy, không gặt, không phơi ( bán lúa tươi).
Đây
là tiền đề cho sản xuất hàng hoá, gắn với chế biến và tiêu thụ sản
phẩm.
Gieo
thẳng giải phóng phụ nữ khỏi các khâu lao động nặng nhọc nhất trong
làm lúa là khâu cấy: “còng lưng, bán mặt cho đất bán lưng cho trời”
Những bài học kinh nghiệm sau 4 năm ứng
dụng gieo thẳng :
- Phải có sự chỉ đạo sát sao của các cấp các
ngành, sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị và chính quyền cơ sở nhất là bà
con nông dân.
- Có chính sách hỗ trợ, động viên tạo động lực
ban đầu để bà con nông dân áp dụng từ đó tạo sức mạnh lan tỏa ra toàn địa
phương.
Ở Thái Bình; Tỉnh, huyện có chính sách
hỗ trợ dụng cụ sạ hàng, máy làm đất, máy gặt đập liên hợp...ngoài ra nhiều
Huyện, xã có chính sách hỗ trợ thuốc trừ cỏ, giống, ..
-
Tập huấn, chuyển giao đào tạo và huấn luyện kỹ thuật cho cán bộ cơ sở và bà con
nông dân từ đầu vụ và thường xuyên hàng vụ, hàng năm; Các mô hình phải được
triển khai rộng và đồng bộ, sức thuyết phục cao, công tác chỉ đạo, hướng dẫn kỹ
thuật phải được chú trọng thường xuyên, trên mọi phương tiện thông tin truyền
thông (Đài PTTH, báo, hệ thống truyền phát thanh huyện, xã)
- Phải quy hoạch vùng chủ động tưới tiêu, định hướng để các hộ nông
dân thảo luận, tạo sự đồng thuận cao để liên kết sản xuất: chọn giống lúa, chọn
người ngâm ủ cho cả thôn, chọn người khéo kỹ thuật đi sạ cho thôn, và áp dụng
phun thuốc cỏ đồng bộ ngay sau sạ hàng, tiết nước hợp lý để cho lúa gieo sạ
sinh trưởng thuận lợi
- Kịp thời tổng kết rút kinh nghiệm trong chỉ đạo, đánh giá những khâu
đã làm tốt, những điển hình cần học tập nhân rộng, những hạn chế khó khăn cần
khắc phục.
Mục
tiêu của Thái bình: Đưa diện tích gieo thẳng vụ xuân 2012 lên trên 20 ngàn
ha, phấn đấu đạt 24-25 ngàn ha vào 2015. Tiếp tục hoàn thiện kỹ thuật
gieo thẳng, đảm bảo tiết kiệm và hiệu quả.
Để đạt được mục tiêu trên cần tập trung
vào 1 số khâu trọng điểm sau:
-Tăng
cường tập huấn kỹ thuật, chuyển giao công nghệ nâng cao nhận thức
về sản xuất hàng hoá, mở rộng thị trường đồng thời tiếp tục
hỗ trợ máy làm đất, máy gặt đập liên hợp cho nông dân.
- Đẩy mạnh liên kết nhóm "5 cùng, 3
không" trong sản xuất, gắn với liên kết, hợp tác trong chế biến
và tiêu thụ sản phẩm với các doanh nghiệp, kể cả hình thức
góp vốn bằng quyền sử dụng đất...
- Hoàn thiện quy hoạch vùng sản xuất, cứng hoá
kênh mương, dồn điền đổi thửa, tích tụ ruộng đất và có cơ chế quy vùng sạ lúa
chất lượng, lúa hàng hoá cả 2 vụ xuân muộn, mùa sớm, cây vụ đông để nâng cao
hiệu quả sản xuất, tăng thu nhập nâng cao đời sống cho dân.
Hy vọng với sự vào cuộc
của cả hệ thống chính trị, sự nỗ lực của toàn dân, gieo sạ liên kết
" 5 cùng, 3 không" sẽ là phương thức mới trong sản xuất lúa góp phần
xây dựng Nông thôn mới ở Thái Bình.