1. Quy hoạch vùng sản xuất tập trung
Quy hoạch
vùng sản xuất trên chân vàn cao, đất thịt nhẹ, dễ làm, có hệ thống thủy lợi tưới
tiêu thuận lợi. Mở rộng quy mô sản xuất của các hộ, áp dụng cơ giới hóa vào sản
xuất để hạ giá thành, nâng cao lợi nhuận.
2. Xây dựng các công thức luân canh hợp lý
Xây dựng
công thức luân canh khoa học, một thửa ruộng, một vùng không trồng một loại cây
trồng nhiều lần, không trồng cây cùng họ trên cùng một ruộng để giảm sâu bệnh hại
cây trồng. Luân canh giữa cây trồng nước với cây trồng cạn, luân canh giữa cây
họ đậu với các cây trồng khác để cải tạo đất như: Lúa xuân - Dưa hè - Bắp cải
Thu Đông; Bầu hoặc Bí Xuân - Cải dưa - Ngô nếp, Ngô ngọt, Ngô giống - Rau vụ Đông...
3. Thời vụ và các giải pháp tranh thủ thời vụ
a. Thời
vụ
Để đạt
được hiệu quả kinh tế cao cần sản xuất các loại rau màu trái vụ, lệch vụ, thường
thời vụ trồng từ tháng 5 đến tháng 8.
Căn cứ
vào điều kiện tiểu khí hậu của địa phương bố trí thời vụ các cây trồng để hạn
chế thiệt hại do mưa lớn gây ra.
b.
Các giải pháp tranh thủ thời vụ
* Chuẩn
bị tốt các điều kiện cho sản xuất như: ủ phân chuồng hoai mục, làm đất bột, giá
thể xơ dừa, trấu hun ...
* Làm bầu
ươm cây giống: Thời tiết vụ hè thu thường có mưa, nắng thất thường, thời vụ trồng
có thể bị kéo dài nên cần làm bầu có kích thước to để có thể kéo dài thời gian cây
giống trong bầu.
*Có thể
rẽ lúa để gieo hạt hoặc đặt bầu cây.
* Áp dụng
phương pháp làm đất tối thiểu.
4. Lựa chọn giống
Nên sử
dụng các giống lai F1 có thời gian sinh trưởng ngắn, chịu nóng tốt, chịu mưa,
chống chịu sâu bệnh tốt, có chất lượng, sản phẩm đáp ứng với nhu cầu thị trường,
phù hợp với trình độ canh tác và điều kiện đất đai của địa phương.
Các hộ
có trình độ thâm canh cao, có nguồn vốn đầu tư nên trồng rau màu giống mới, cây
cho giá trị kinh tế cao, áp dụng các biện pháp kỹ thuật canh tác mới như: Công
nghệ tưới nước thông minh, trồng cây trong nhà màng, kỹ thuật bắc giàn cải tiến...
5. Kỹ thuật làm đất
a. Xử
lý đất
Đối với
ruộng trồng màu nhiều vụ: Nên để đất nghỉ tối thiểu 15 ngày, đưa nước vào cày bừa
ngả ruộng, rắc 20 - 30 kg vôi bột/sào Bắc Bộ.
Để ruộng
ngập nước ít nhất 10 ngày nhằm diệt giun, dế, tuyến trùng, côn trùng và các nấm
bệnh, tàn dư thực vật được phân hủy. Đồng thời cung cấp nguyên tố trung (Canxi)
và vi lượng (Đồng) cho cây trồng.
b. Cày
bừa lên luống
Căn cứ
vào thành phần cơ giới của đất. Đối với đất có thành phần cơ giới nhẹ đất dễ bị
lì, gí nên làm đất khi đất còn hơi ướt, không làm kỹ để khi gặp mưa hoặc đưa nước
vào ruộng đất trong luống vẫn thông thoáng, rễ cây hô hấp tốt, cây sinh trưởng
phát triển tốt. Đối với đất thịt nặng thì cần làm đất kỹ, nhỏ, tơi.
Căn cứ
vào đặc điểm bộ rễ của cây trồng mà có kỹ thuật làm đất phù hợp. Đối với cây có
bộ rễ chùm, ăn nông, làm đất kỹ hơn nhưng bảo đảm độ thoáng như các cây họ đậu.
Đối với cây có bộ rễ khỏe, phát triển mạnh, ăn sâu, rộng, không làm đất kỹ, lật
đất đến tầng đế cày, có thể chỉ làm đất ở phần đặt bầu và làm rãnh thoát nước
như: Bí xanh, Ngô.
Đối với
cây chịu nước kém phải lên luống cao, làm luống mui rùa, làm rãnh thoát nước tốt.
Trồng
cây vụ Hè trên đất lúa: Rút nước trước khi thu hoạch lúa khoảng 15 ngày. Nếu gặp
mưa nhiều, tranh thủ thời vụ cày lật đất, xếp luống, vằm xới mặt luống, trồng
ngay khi điều kiện thời tiết thuận lợi.
6. Làm giàn và che phủ để bảo vệ cây trồng
Sử dụng
màng phủ nông nghiệp phủ mặt luống, đặt mặt bạc lên trên để giữ ẩm tốt, hạn chế
rửa trôi phân bón, cỏ dại và sâu bệnh.
Sử dụng
khum tre hoặc sắt kết hợp nilon trắng hoặc vải trắng để bảo vệ rau màu khi mưa
lớn. Khi trời không mưa, nắng nhẹ thì mở nilon, vải bằng cách buộc túm vải,
nilon vào giữa khum.
* Đối với
cây họ Bầu bí, Đậu đũa: Làm giàn chắc chắn bằng dóc, tre hoặc kết hợp với lưới
cước. Để giảm chi phí, giảm công lao động, hạn chế bệnh hại, nâng cao năng suất
và chất lượng sản phẩm.
7. Bón phân, điều tiết nước
Vụ Hè,
Hè Thu mưa nhiều, nhiệt độ cao yêu cầu bón phân chuồng, phân vô cơ, phân NPK phải
bón sâu để hạn chế phân bón bị rửa trôi, bay hơi. Tăng lượng phân chuồng, phân
lân và kali.
Chú
ý: Khi bón phân lót, nhất là phân đạm và kali cần bón sâu và xa gốc cây
để hạn chế cây chết do xót phân khi gặp mưa to hoặc đưa nước vào ruộng sau trồng.
Các cây
rau màu phần lớn là các cây trồng cạn, thường xuyên điều tiết nước bảo đảm đủ ẩm,
tiêu thoát nước tốt sau mưa lớn, thực hiện tưới rãnh là chính, hạn chế tưới nước
mặt luống để giảm sự phát sinh gây hại của nấm bệnh. Đưa nước vào ruộng sau 3 -
4 giờ rồi tháo cạn, đối với một số cây trồng như: Bí xanh, Mướp, Dưa chuột… có
thể để mực nước nông trong rãnh.
8. Phòng trừ sâu bệnh
Vụ Hè,
Hè Thu, sâu bệnh phát sinh gây hại rau màu nhiều, cần thực hiện biện pháp phòng
trừ tổng hợp, khi phun thuốc BVTV thực hiện theo nguyên tắc 4 đúng, sử dụng thuốc
BVTV trong danh mục thuốc được phép sử dụng của Bộ Nông nghiệp và PTNT, tăng cường
sử dụng thuốc sinh học, thuốc thảo mộc, bảo đảm thời gian cách ly khi thu hoạch
sản phẩm để bảo đảm an toàn vệ sinh thực phẩm, bảo đảm sức khỏe người tiêu
dùng.
Tác giả : Ks. Đoàn Thị Hằng