Dưa lưới là loại quả thơm ngon bổ dưỡng, có giá trị dinh dưỡng cao, rất tốt cho sức khỏe, được nhiều người ưa chuộng. Là cây trồng có giá trị kinh tế cao, nhu cầu thị trường lớn. Hiện nay hầu hết các sản phẩm dưa lưới đang cung cấp tại thị trường phía Bắc nói chung và Thái Bình nói riêng vẫn chủ yếu là nhập ngoại hoặc từ khu vực phía Nam cung cấp.

Tuy nhiên dưa lưới lại là cây trồng khó tính yêu cầu kỹ thuật cao, dễ nhiễm sâu bệnh, đặc biệt là nấm bệnh, bên cạnh đó độ ngọt của quả cũng cần kiểm soát dinh dưỡng rất ngặt nghèo trong quá trình canh tác. Các nhà vườn sản xuất dưa lưới ở Thái Bình còn ít, hầu hết còn thiếu và yếu cả về quy mô sản xuất lẫn kỹ thuật. Bởi vậy, trồng dưa lưới trong điều kiện ứng dụng công nghệ cao, bón phân hữu cơ vi sinh được kiểm soát hoàn toàn từ chế độ dinh dưỡng, nước tưới và ánh sáng đang mở ra một hướng mới mang lại hiệu quả kinh tế cao đối với người làm nông nghiệp hiện nay.

Năm 2021, Trung tâm Khuyến nông Thái Bình đã triển khai "Mô hình ứng dụng công nghệ tưới thông minh vào trồng dưa vân lưới hướng hữu cơ trong nhà màng”, vụ Xuân – Hè với qui mô 200m², giống dưa Kim Hoàng hậu.

1. Ứng dụng công nghệ

a) Công nghệ trồng cây trong bầu trên giá thể

Để trồng dưa, chúng ta có thể sử dụng nhiều loại vật liệu khác nhau để làm giá thể như mùn xơ dừa, tro trấu… Giá thể sử dụng trồng cây phải đạt được các tiêu chí như: Tạo độ thông thoáng cho bộ rễ giúp chúng phát triển thuận lợi; đóng vai trò như một hệ thống dẫn nước và dinh dưỡng tới bộ rễ. Trồng cây trong bầu trên giá thể rễ cây không tiếp xúc với nguồn lây bệnh từ đất. Trong mô hình giá thể sử dụng gồm xơ dừa và đất bột với tỷ lệ 1:2. Khi trồng bằng phương thức này, toàn bộ nước và dinh dưỡng được cung cấp cho cây qua hệ thống tưới nhỏ giọt.

b) Công nghệ tưới nhỏ giọt

Ưu điểm nổi trội của hệ thống tưới nhỏ giọt trong nhà màng là tưới nước nhỏ giọt vào đúng bộ rễ cây, có thể tưới kèm phân bón, tiết kiệm được 30 - 60% lượng nước và phân bón. Tưới nước, dinh dưỡng chính xác đến từng cây, từng giai đoạn sinh trưởng của cây và thời tiết từng ngày.

Như vậy, tưới nhỏ giọt bao gồm việc đặt ống trên mặt đất dọc theo phía các cây trồng, nước và dinh dưỡng từ từ nhỏ giọt nước vào đất ở vùng rễ. Bởi vì độ ẩm được giữ ở một phạm vi tối ưu, năng suất và chất lượng cây trồng được cải thiện. Tưới nhỏ giọt được thiết lập để chạy tự động. Ngoài ra, nhỏ giọt còn có lợi ích: Ngăn ngừa bệnh bằng cách giảm thiểu tiếp xúc nước với lá, thân và hoa trái của cây; cho phép các hàng giữa các cây vẫn còn khô, cải thiện tiếp cận và giảm cỏ dại phát triển; tiết kiệm thời gian, tiền bạc; giảm lao động; tăng hiệu quả trên mặt đất không đồng đều; giảm rửa trôi của nước và chất dinh dưỡng dưới vùng gốc.

Hệ thống tưới nhỏ giọt được sử dụng tưới và cung cấp dinh dưỡng trực tiếp cho cây trồng. Bên cạnh sử dụng bộ hẹn giờ tưới tự động theo quy trình canh tác. Đây sẽ là một bước tiến quan trọng của chúng tôi khi áp dụng tự động hóa vào sản xuất.

Trồng dưa lưới trong nhà màng an toàn về thời tiết, hạn chế sâu bệnh, có thể trồng được 3 vụ/ năm.

2. Hiệu quả kinh tế trồng 1 vụ dưa/200m²  nhà màng     

Với 200² nhà màng Trung tâm trồng 400 bầu dưa; sau 3 tháng gieo trồng cho thu hoạch hơn 350 quả đạt chất lượng thương phẩm với tổng 600kg, trọng lượng quả trung bình đạt 1,6 -1,7 kg, chất lượng quả ngọt, giòn... với giá bán 25.000 đồng/kg; sau khi trừ mọi chi phí về giống, phân bón, công lao động, khấu hao giá thể, vật liệu trồng, nhà màng,... đã cho thu lãi khoảng gần 6,4 triệu đồng/vụ. Một năm sản xuất 3 vụ, lợi nhuận thu được khoảng 19 triệu đồng/năm/200 m².

Như vậy, mô hình bước đầu đã cho thấy hiệu quả không chỉ về mặt kinh tế mà đặc biệt là về chất lượng sản phẩm sạch, an toàn bởi quy trình tuần hoàn khép kín, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm. Trong thời gian tới, Trung tâm sẽ tiếp tục nhân rộng mô hình tại một số địa phương trong tỉnh và từng bước góp phần xây dựng thành công chương trình nông thôn mới nâng cao của tỉnh.