1. Đặc điểm và tập tính gây hại của chuột

Theo nghiên cứu và khảo sát cho thấy: Trong 1 năm, một cặp chuột sinh sản theo cấp số nhân sinh ra cả một bầy đàn con, cháu, chắt, chút, chít cộng lại có thể tới 15 nghìn con. Do chuột là loài phát dục nhanh, 2 – 3 tháng tuổi là có thể bắt đầu mang thai (bầu), số lần đẻ nhiều, thời gian mỗi lứa đẻ ngắn, số con mỗi lần đẻ đông. Ở điều kiện bình thường, chuột có thể đẻ 2 – 8 lứa/năm; 20 ngày tuổi có thể rời mẹ để sống độc lập… Chuột là loài gặm nhấm, chúng có thể gặm nhấm mọi cây trồng, đồ dùng trong nhà ở bất cứ nơi nào, mỗi năm răng của chuột liên tục dài ra. Do đó, nếu chuột không gặm nhấm để hạn chế răng mọc thì chúng có thể chết vì không ăn, uống được.

Chuột là loài rất thông minh và di chuyển, kiếm ăn theo đàn. Chuột có thể đi xa từ 1 – 2 km để kiếm ăn. Trong đàn một con sẽ thử thức ăn, nếu không có vấn đề thì cả đàn mới ăn. Vì vậy, khi diệt chuột nên sử dụng loại thuốc gây chết từ từ với cơ chế chống đông máu, làm chuột đói cồn cào, ăn mồi càng nhiều hơn. Sau 2 – 5 ngày chuột chết, các con khác trong đàn không nghi ngờ sẽ ăn theo.

Chuột luôn di chuyển theo đường cố định và đánh dấu đường đi.

2. Các biện pháp phòng trừ: Hiện nay, người dân chủ yếu phòng chuột bằng cách quây nilon chắn. Đây là biện pháp tạm thời và tác dụng trong thời gian ngắn. Khi chuột đục rách nilon vào trong ruộng có thể làm ổ trực tiếp trên ruộng. Để diệt chuột hiệu quả, phải tiêu diệt và hạn chế tốc độ sinh sản của chuột bằng các biện pháp sau:

* Biện pháp canh tác: Phát quang, vệ sinh bờ, bụi rậm, gò đống,... làm mất nơi cư trú của chuột đặc biệt ở những ruộng bỏ hoang, gần làng, khu công nghiệp, khu nghĩa trang,... giúp việc tìm và bắt chuột dễ dàng hơn.

* Biện pháp thủ công: Dùng các loại bẫy cặp (bẫy bán nguyệt), bẫy lồng sập, bẫy dính, sử dụng các loại mồi thích hợp như thóc mộng, khoai lang, sắn tươi, ngô, cua, cá,... đặt bẫy, bả ở gần đường đi của chuột, đặt cả ngoài đồng, trong nhà, trong kho chứa đồ, hầm cống (nếu có thể)...

* Biện pháp sinh  học: Sử dụng thiên địch của chuột để diệt như duy trì và phát triển đàn mèo, chó; bảo vệ các loài trăn, rắn, chim cú…

* Biện pháp hóa  học: Sử dụng các loại thuốc diệt chuột trong danh mục được phép sử dụng trong nông nghiệp của Bộ Nông nghiệp và PTNT với cơ chế chống đông máu như: Racumin0.75TP, killmou 2.5DP, Rat-K 2%D, CAT 0,25WP… ưu tiên sử dụng các loại thuốc ít độc hại với môi trường… Có thể trộn thuốc với lúa mầm hoặc cám thực phẩm, tôm, cua cá… đặt mồi trộn ở bờ ruộng nơi gần hang hoặc gần đường đi của chuột. Rải thử một ít, hôm sau kiểm tra thấy chỗ nào chuột ăn nhiều thì rải tập trung vào điểm đó. Nơi đặt bả phải cách xa nguồn nước sinh hoạt, xa các bãi chăn thả gia súc, gia cầm. Nên đặt bả vào chiều tối, hôm sau thu nhặt bả thừa và xác chuột chết đem chôn.

Lưu ý:

- Khác với dịch hại khác, việc tổ chức diệt chuột cần phải đồng loạt trong cả khu vực lớn, trong khu dân cư, khu công nghiệp, ngoài đồng ruộng, nếu chỉ diệt ở diện tích nhỏ thì sau một thời gian ngắn chuột ở khu vực xung quanh lại di chuyển tới sinh sản và tiếp tục gây hại.

- Diệt chuột cần tiến hành trong thời gian dài và tập trung vào các cao điểm như: Vào tháng 12 đến tháng 1 thời tiết thường lạnh và có rét đậm, thức ăn khan hiếm chuột phải gặm rễ củ của cây, cỏ để ăn tích lũy dinh dưỡng chống chọi với rét (thời điểm này rải bả tập trung ở các tụ điểm chuột trú ngụ hoặc gần nguồn nước). Thời điểm khi đổ nước ải, nước dâng cao, chuột thiếu nơi trú ngụ phải di chuyển lên chỗ cao ráo.

Ngoài ra, trong cả vụ tùy mức độ gây hại có thể rải mồi (bả) bổ sung thêm.