Vào những tháng cuối năm, thôn Đình Phùng, xã Minh Tân, huyện Đông Hưng
đều thấy cây Phát Lộc được sáng tạo thành những lẵng cây, chậu tháp... bày la
liệt nhằm phục vụ khách chơi trong dịp Tết Nguyên đán sắp tới. Sản phẩm được ưa
chuộng và phổ biến nhất ở đây là chậu tháp Phát Lộc được làm tầng theo số lẻ từ
3 đến 15 tầng. Khách hàng có thể lựa chọn sản phẩm phù hợp với nhu cầu để bày
trong nhà, nơi làm việc với mong muốn cả năm mang lại may mắn, phát tài, Phát
Lộc…
Nghề trồng cây Phát Lộc
và làm tháp Phát Lộc ở thôn Đình Phùng, xã Minh Tân đã có hơn 10 năm với trên
80% hộ dân tham gia phát triển nghề. Ưu điểm của loại cây này là rất dễ trồng,
phát triển nhanh, giống cây Phát Lộc rẻ và chi phí chăm sóc thấp, trồng khoảng
1 năm là cho thu hoạch. Để tạo được các chậu cây có nhiều tầng, ra
mầm, bật, nhú lộc vào dịp Tết Nguyên đán thì công việc của người dân ở đây phải
bắt đầu từ tháng 8 Âm lịch. Cứ vào thời điểm đó, thôn Đình Phùng lại sôi động,
nhộn nhịp hẳn lên. Người bóc lá, cắt cành, người nào có tay nghề khéo léo hơn
thì làm tháp. Mỗi người mỗi việc, tạo nên không khí tươi vui, nhộn nhịp.
Đến nay phong trào trồng cây Phát Lộc đã lan rộng khắp các
thôn Đình Phùng, Duy Tân, Hưng Sơn. Để tận dụng nguồn nguyên liệu tại chỗ và
muốn nâng cao giá trị của cây Phát Lộc, người dân đã nghiên cứu, sáng tạo làm
ra các sản phẩm Phát Lộc độc, lạ, đẹp với nhiều hình dạng khác nhau. Nhờ đó
nhiều hộ dân nơi đây đã thoát nghèo, vươn lên trở thành hộ khá giả, giàu có và
giải quyết việc làm cho nhiều lao động.
Là một trong những gia đình đầu tiên của xã Minh Tân làm cây Phát
Lộc, chị Nguyễn Thị Thắm, thôn Đình Phùng cho biết: “Gia đình tôi làm cây Phát
Lộc đến nay đã gần 10 năm. Những năm đầu chúng tôi trồng để bán cây, bán
ngọn, thu được khoảng 20 triệu đồng/sào. Từ khi chúng tôi cải tiến làm các lẵng,
chậu Phát Lộc từ 3 - 11 tầng, sau đó làm các lọ lục bình, làm thuyền buồm, nậm
rượu, thu nhập có thể đạt 80 - 100 triệu
đồng/sào”. Cơ sở sản
xuất của chị chuyên bán buôn cho khách các tỉnh Bắc Ninh, Lạng Sơn, Hà Nội, Nam
Định… Mỗi dịp tết, xuất bán hơn 3000 chậu Phát Lộc. Thu nhập hàng năm từ 100
-200 triệu đồng.

Là loại cây dễ trồng, dễ chăm nhưng cái khó của thú chơi cây Phát
Lộc nằm ở việc cắt tỉa, tạo hình. Việc cắt lộc cũng cần phải có kỹ thuật, lúc
cắt phải chú ý giữ lại phần đốt để cây có thể nhú mầm ra lá, ra rễ. Muốn có một
chậu tháp Phát Lộc đẹp người làm phải chọn những cây to bằng nhau,
đều. Khi cắt cũng phải chú ý cắt cho các đốt lộc có chiều dài bằng
nhau. Các mắt lộc phải được bố trí hướng ra ngoài để khi đâm chồi sẽ có
một tòa tháp đẹp. Chị Nguyễn Thị Quyên, một người làm nghề lâu năm cho hay: “Để
tháp Phát Lộc các tầng cùng “phát” (nảy mầm) một lúc thì phải có kinh nghiệm.
Từ đầu năm phải lọc các mầm để khi mang ươm trồng có độ tuổi bằng nhau. Khi cây
lớn thì dùng tre, dây căng buộc, bắc giàn để cây lên thẳng. Sau khi hoàn thành
sản phẩm khi có gió đông, heo may, thời tiết lạnh,.. cần phải che chắn, điều
chỉnh lượng nước trong chậu phù hợp để giữ độ ẩm, sao cho cây điều tiết hút
nước đều”.
Bên cạnh đó, các hộ còn nghiên cứu cải tiến mẫu mã, đưa máy
móc vào sản xuất nhằm nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm như: Thay ống nứa
bằng ống nhựa, khung sắt, từ cắt cành bằng tay chuyển sang cắt máy vừa nhanh,
vừa đều. Không dừng lại ở tháp 3 - 5 tầng, các hộ còn nghiên cứu làm tới
11 - 15 tầng, rồi làm lọ lộc bình cao tới hơn một mét, thuyền, buồm, nậm Phát
Lộc... Để sản phẩm tháp cây Phát Lộc bắt mắt, gia tăng hương vị cho ngày tết,
các hộ còn trang trí thêm vào đó những chiếc nơ đỏ, chữ Phát Lộc, phát tài,
chúc mừng năm mới...
Theo các hộ dân nơi đây, năm nay dù nền kinh tế gặp nhiều khó
khăn do ảnh hưởng của dịch bệnh, thiên tai, nhưng nhu cầu trang trí nhà và
phòng làm việc của nhân dân chơi tết bằng các sản phẩm làm từ cây Phát Lộc của
Minh Tân vẫn cao nên số lượng hàng bán ra vẫn nhiều. Cô Nguyễn Thị Huệ, chủ cơ sở sản xuất, thôn
Đình Phùng cho biết: “Năm nay thời tiết thất thường, cây Phát Lộc thối hỏng nhiều
nên sản lượng có giảm. Tuy nhiên, dự đoán giá bán sẽ cao hơn năm trước, bù lại
thu nhập vẫn ổn định”. Đến nay, đã có gần 300 hộ dân của xã Minh Tân tham gia trồng
cây Phát Lộc với diện tích trên 22ha. Trồng cây Phát Lộc đã trở thành một
nghề, của người dân nơi đây, là cây làm giàu góp phần đưa Minh Tân từ một xã
khó khăn trở thành xã phát triển của huyện Đông Hưng.
Ông Nguyễn Ngọc Phương, Giám đốc Hợp tác xã Dịch vụ Nông
nghiệp xã Minh Tân cho biết: “Thu nhập từ cây Phát Lộc trung bình đạt 450 - 500
triệu đồng/ha nên bà con rất phấn khởi, tích cực mở rộng diện tích trồng. Hơn nữa, rất tự hào khi sản phẩm thế mạnh của địa phương
được chứng nhận đạt tiêu chuẩn OCOP 4 sao. Đây là một trong những lợi thế để bà
con yên tâm đầu tư mở rộng, phát triển sản xuất. Để xứng đáng là sản phẩm OCOP
4 sao, HTX phối hợp cùng các hộ tìm kiếm thị trường tiêu thụ ổn định, không
ngừng nâng cao chất lượng sản phẩm, gia tăng sản lượng gấp 2 - 3 lần; tiếp tục
đẩy mạnh truyền thông quảng bá của sản phẩm; địa phương có cơ chế khuyến khích,
tạo điều kiện cho bà con mở rộng diện tích trồng cây Phát Lộc”.
Những năm qua, nhờ làm cây Phát Lộc,
nhiều gia đình ở Minh Tân đã phát tài. Cây Phát Lộc
đã trở thành sản phẩm đặc thù của địa phương, mang lại giá trị kinh tế cao, là
cơ sở để nhân dân trong xã tiếp tục mở rộng diện tích.
Tác giả : Ks. Trần Thị Lương