1.
Phòng bệnh cho cá
- Xây
dựng ao nuôi: Chọn địa điểm nuôi trước tiên phải gần nguồn nước sạch, không
độc hại với động vật thủy sản, không có các nguồn nước thải công nghiệp, dân
sinh đổ vào. Ao nuôi nên có cống cấp và thoát nước riêng biệt.
- Cải tạo ao, đầm trước khi
thả nuôi: Tẩy dọn ao trước khi nuôi động vật thủy sản
bao gồm tát cạn, nạo vét bùn đáy, tu sửa bờ ao, dọn cỏ rác, phơi khô đáy ao,
dùng vôi bột 7 - 10 kg/100m2 đáy ao để diệt trừ địch hại.
- Quản lý chất lượng nước
trong quá trình nuôi: Trong suốt quá trình nuôi
cần phải giữ vệ sinh trại, ao, đầm nuôi để đảm bảo chất lượng nước tốt, tránh
sự tích tụ của các chất hữu cơ, hợp chất nitơ,… quản lý pH, Oxy trong khoảng
thích hợp.
-
Tiêu diệt nguồn gốc gây bệnh cho cá:
Mua cá giống đã được kiểm dịch tại các cơ sở
có uy tín, các loại cá giống được vận chuyển từ nước ngoài về cần phải có nguồn
gốc rõ ràng và phải được kiểm dịch của các cơ quan có thẩm quyền tránh việc lây
lan mầm bệnh; Dùng dung dịch nước muối NaCl 2 - 4% (2 - 4 kg/100l nước) tắm cho
cá từ 5 - 10 phút. Ngoài ra, tùy từng trường hợp cụ thể có thể sử dụng hóa chất
phù hợp, không sử dụng kháng sinh, hóa chất cấm.
-
Khử trùng thức ăn và nơi cho ăn:
Thức ăn là động vật tươi sống cần được sát
trùng bằng muối ăn;
Thức ăn là thực vật ( cỏ, lá,….) cần rửa kỹ
tránh nhiễm thuốc trừ sâu và hóa chất;
Cần vớt bỏ thức ăn thừa sau mỗi ngày cho ăn,
định kì khử trùng nơi cho ăn, sàng ăn bằng vôi bột, Formalin hoặc nước muối.
-
Khử trùng dụng cụ: Sinh vật gây bệnh có thể theo dụng cụ
lây lan bệnh từ ao này sang ao khác, dụng cụ nên dùng riêng biệt cho từng ao.
Nếu không đủ dụng cụ sau mỗi lần sử dụng cần phải khử trùng bằng nước muối,
Formalin hoặc thuốc tím.
-
Dùng thuốc phòng bệnh trước mùa bệnh:
Phần lớn các loại bệnh
trong NTTS xuất hiện theo mùa; do đó trước mỗi mùa bệnh, cá cần được cho
ăn phòng bằng tỏi xay
trộn vào thức ăn với liều lượng 100 - 300 g/100 kg cá, cho ăn liên tục 1 tuần; bổ sung Vitamin C cho vào thức ăn
trước mùa bệnh: Cá giống 4 gam/1kg cá/1 ngày, cá thịt 2 gam/1kg cá/1 ngày, cho
ăn 3 ngày liên tục. Bón vôi bột trước và sau mùa bệnh của cá định kỳ 2 -
3 kg/100m3 nước ao/tháng. Trong mùa bệnh 4 - 6 kg/100m3 nước
ao/10 - 15 ngày. Có thể định kỳ mỗi tuần rắc ít vôi bột hoặc trộn lá xoan
với vôi bột bọc vào túi vải treo phía trong lồng cá, khi treo phải chú ý hướng
nước chảy, nước chảy hướng nào treo vào đầu dòng chảy hướng đó để sát trùng môi
trường nước.
-
Tăng sức đề kháng cho cá:
Cần chọn những con giống khoẻ mạnh, không bị
xây xát, không dị hình. Khi nuôi cá thịt không nên nuôi con giống có kích cỡ
quá bé, không nên nuôi quá dày.
Cho cá ăn đủ chất, đủ lượng, thức ăn không bị
hư thối, không nên để cá bị đói. Cho cá ăn theo phương pháp 4 định (thời gian,
vị trí, chất lượng thức ăn và số lượng thức ăn).
Tăng
cường chất dinh dưỡng: Cho ăn đủ chất, bổ sung thêm một số chất vi lượng để
tăng cao sức đề kháng cho cá như: Vitamin (C, B6, E, A).
Đánh
bắt vận chuyển cá nên nhẹ nhàng, tránh xây xát cho cá.
2.
Trị bệnh cho cá
Việc
trị bệnh nên dựa trên việc chuẩn đoán bệnh chính xác, cùng với sự tính toán chi
phí chữa trị xem có lợi hay không. Trong quá trình nuôi cá thường gặp một số
loại bệnh như sau:
- Bệnh nấm
thủy mi: Khi mắc bệnh, trên da cá lúc đầu có các vùng trắng
xám, đó là các sợi nấm nhỏ mềm, sau đó nấm phát triển thành các búi trắng như
bông, bệnh phát mạnh vào giai đoạn chuyển mùa từ Xuân sang Hè. Đặc biệt
là cá Rô phi hay bị nhiễm bệnh, khi nhiệt độ nước từ 16 - 25oC. Để
trị bệnh này có thể dùng Methylen 2 - 3g/m3, KMNO4 1
– 2 g/m3 tắm cho cá và lặp lại 2 lần/tuần.
- Hội chứng lở
loét của cá: Khi mắc bệnh, trên thân cá có các vết
lở loét ăn rất sâu vào cơ thể và gây cho cá chết hàng loạt hay gặp ở cá trắm
cỏ, cá rô phi. Để trị bệnh này người nuôi dùng vôi bón với liều lượng 4 - 5
kg/100 m3 nước ao, thay nước định kỳ, quản lý tốt chất lượng
nước trong ao nuôi.
- Bệnh trùng bánh xe: Khi bị bệnh
cá bơi lội không định hướng, nổi từng đàn trên mặt nước, da màu xám, trên thân
có nhiều nhớt màu trắng đục, mang bạc trắng, sau đó chết. Tất cả các loại cá
đều dễ mắc bệnh này, thường mắc vào mùa Xuân và mùa Thu. Để trị bệnh người nuôi
nếu có điều kiện nên thay toàn bộ nước trong ao, đồng thời khử trùng nước thay,
tắm cá trong dung dịch Formalin 200 - 300 mg/m3 nước trong vòng
30 - 45 phút.
- Bệnh đường ruột: Bệnh thường xuất hiện quanh năm, tập trung
vào cuối mùa Xuân, đầu mùa Hè xuất hiện chủ yếu trên đối tượng cá Trắm cỏ. Cá
kém ăn hoặc bỏ ăn, bơi lờ đờ trên tầng mặt, da cá tối màu, cá mất nhớt thô ráp,
mắt lồi, hậu môn viêm xuất huyết, bụng và hậu môn chướng to, các vây xơ rách,
các vây tia cụt dần, phân cá dạng thuôn dài theo dây bầy nhầy, tỷ lệ chết từ 40
– 90%. Khi cá bị bệnh dùng thuốc Tiên đắc 1kg/tấn cá/1 ngày, cho ăn 5 – 7 ngày
liên tục, thuốc được trộn vào rau, cỏ, thức ăn nấu chín để nguội hoặc trộn vào
thức ăn tổng hợp trước khi cho ăn.
Tác giả : Ths. Nguyễn Ngọc Thiện