Vụ xuân 2018, toàn tỉnh gieo cấy 78.228ha bằng các giống như BC15, TBR225,
BT7, Thiên ưu 8,.... nhóm giống
lúa chất lượng ngày càng tăng lên do thị hiếu của người tiêu dùng và phục vụ chế
biến xuất khẩu. Là vụ đạt năng suất cao trên tất cả các giống, các trà lúa trỗ,
trà lúa trỗ tuần 2 tháng 5 cho năng suất cao nhất, năng suất trung bình toàn tỉnh đạt 71,76 tạ/ha. Tiến độ gieo cấy vụ xuân 2018 chậm hơn mọi năm, trong
đó có nguyên nhân về tiến độ làm đất chậm tuy nhiên thời tiết khá
thuận lợi cho cây lúa sinh trưởng phát triển: Đầu vụ thời tiết ấm thuận lợi cho
gieo cấy, lúa bén rễ hồi xanh nhanh, đẻ nhánh sớm. Diện tích lúa gieo thẳng giảm đáng kể so với các
năm trước và là vụ có mật độ gieo khá cao. Diện tích cấy máy và cấy tay mật độ
thưa tăng lên giúp giảm chi phí mà vẫn đảm bảo năng suất. Giữa vụ ấm, mưa phùn, ẩm độ không khí cao thuận lợi
cho quá trình đẻ nhánh song bệnh đạo ôn phát sinh gây hại nặng trên các giống nhiễm một phần do tâm lý chủ quan của người dân. Cuối vụ nhiệt độ cao, ánh sáng nhiều thuận
lợi cho lúa xuân trỗ bông, phơi màu và vào chắc tốt tuy nhiên nắng nóng xen kẽ
mưa rào làm 1 số diện tích lúa bị đổ ngã, rầy nâu bùng phát gây cháy cục bộ,
nông dân phải gặt chạy rầy.
Theo dự báo của Trung tâm Khí tượng Thủy
văn Trung ương, mùa đông năm nay đến sớm hơn so với 5 năm gần đây (từ 7/9/2018).
Thời gian xuất hiện rét đậm, rét hại có có khả năng tương đương so với trung
bình các năm (khoảng nửa cuối tháng 12/2018). Các đợt rét đậm, rét hại trong
mùa Đông Xuân 2018-2019 không kéo dài, nhưng vẫn có khả năng sẽ xuất hiện các đợt
rét đậm, rét hại kéo dài từ 4-7 ngày tập trung trong tháng 1/2019 và nửa đầu
tháng 2/2019. Trong mùa Đông Xuân 2018 - 2019, nhiệt độ ở khu vực Miền Bắc có
xu hướng cao hơn TBNN, riêng tháng 12 ở mức xấp xỉ TBNN. Đợt rét đậm, rét hại
diện rộng đầu tiên của năm nay sẽ xảy ra vào khoảng nửa cuối của tháng 12/2018.
Nhiệt độ trung bình tại các tỉnh Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ trong tháng 3 và tháng
4 năm 2019 có khả năng cao hơn trung bình nhiều năm khoảng 1 độ C; tháng
12/2018 ở mức xấp xỉ TBNN cùng thời kỳ; tháng 1 và tháng 2 năm 2019 ở mức cao
hơn trung bình nhiều năm cùng thời kỳ khoảng 0,5 độ C. Hiện
tượng ENSO nhiều khả năng sẽ chuyển sang trạng thái El Nino từ tháng 11 với xác
suất khoảng 60-70%.
Bộ Nông nghiệp và Phát triển
Nông thôn nhận định vụ lúa Đông Xuân 2018 - 2019 sắp tới, dự báo tình
hình thời tiết diễn biến khó lường, vụ Xuân tới là vụ nghiêng ấm, mưa ít. Vì vậy, để chủ động
giành vụ lúa xuân 2019 thắng lợi cần lưu ý:
1. Về thời vụ: Để lúa trỗ vào thời điểm an toàn và cho năng suất cao (tuần
2/5) thì các giống lúa ngắn ngày cần tập trung gieo mạ nền xung quanh tiết lập
xuân (4/2), cấy khi mạ được 2,5-3 lá, thời tiết thuận lợi (nhiệt độ trên 15 độ
C. Trong trường hợp gặp thời tiết bất thuận (rét chết mạ) có thể lùi thời vụ hoặc
gieo cấy lại và cấy khi cây mạ có 1,5-2 lá thật.
2. Làm đất: Tùy từng loại chân đất mà có biện pháp làm đất (cày, phơi ải, bừa,...)
phù hợp. Với chân đất kìm hãm, nhiễm chua phèn mặn, các vùng chua, trũng, các xã ven biển không để ải
xác cần áp dụng biện pháp làm
đất “Tiền ải non, hậu dầm ngấu”. Để phòng bệnh LSĐ cần làm tốt công tác vệ sinh
đồng ruộng cắt nơi trú ngụ của môi giới truyền bệnh (rầy) và ký chủ phụ (cỏ lồng
vực, ngô,..). Tiến hành
nạo vét kênh mương, khơi thông dòng chảy, bảo dưỡng hệ thống máy bơm,... Tận dụng các đợt xả nước và triều cường lấy
nước vào đồng ruộng tiến
hành thau chua, rửa mặn, rửa phèn cho toàn bộ diện tích gieo cấy. Các địa
phương cần tổ chức lại, phân vùng, quản lý và điều hành tổ làm đất để đảm bảo
thời vụ gieo cấy theo đúng đề án đã ban hành.
3. Cơ cấu giống: Gieo cấy 100% bằng các giống lúa ngắn ngày, ưu tiên những
giống kháng bệnh đạo ôn để ổn định năng suất, tập trung vào nhóm giống chất lượng,
lúa nhật, giống phục vụ chế biến để sản xuất lúa hàng hóa giúp tăng giá trị của
sản phẩm nông nghiệp.
4. Chăm sóc mạ: Trong điều kiện vụ xuân việc che phủ nilon cho mạ (mạ nền cứng và mạ dày xúc) sau khi gieo là giải pháp khoa học để
có cây mạ khỏe. Nếu trời rét
cần che cả ngày lẫn đêm để giữ ấm. Khi nhiệt độ cao (trên 150C), trời có nắng mở dần nilon để tôi
luyện mạ và không làm ảnh hưởng đến cây mạ, trước khi cấy 2-3 ngày nên mở hoàn toàn. Để phòng bệnh Lùn sọc đen cần xử lý hạt giống bằng
1 số chế phẩm như CRUISER PLUS hoặc ENALDO,.. trước khi gieo, phun trừ rầy cho
mạ trước khi mang ra ruộng cấy...
5. Phương thức gieo cấy: Mở rộng diện tích cấy
máy thay cho gieo thẳng, khuyến cáo cấy lúa theo Hiệu ứng hàng biên, cấy mật độ
thấp ở nơi có tập quán cấy truyền thống và tuân thủ quy trình kỹ thuật với từng
giống lúa và chân đất.
6. Chế độ nước tưới: Vụ xuân cây lúa lấy nước
làm áo vì vậy sau gieo cấy cần giữ mực nước nông giúp tăng khả năng chống chịu
cho cây, tăng hiệu lực sử dụng thuốc ốc và thuốc cỏ. Với diện tích lúa gieo thẳng cần giữ ẩm mặt ruộng,
không để ruộng bị khô nứt nẻ.
7. Phân bón: Để giúp cây lúa STPT khỏe mạnh, hạn chế sâu bệnh hại cần đẩy mạnh
hơn nữa công tác tuyên truyền sử dụng các loại phân bón tổng hợp NPK, ngừng bón
phân khi cây lúa đang bị bệnh nhất là đạm đơn và các chất kích thích sinh trưởng.
8. Sâu bệnh: Cần tuyên truyền nâng cao nhận thức
của người dân trong việc phòng trừ 1 số đối tượng sâu bệnh hại (bệnh LSĐ, bệnh
đạo ôn, rầy,...). Với
phương châm phòng là chính khuyến cáo nông dân cần thường xuyên kiểm tra và phun phòng đạo ôn từ giai
đoạn mạ, giai đoạn lúa trỗ bông phải phun kép 2 lần khi lúa bắt đầu trỗ và lúc
kết thúc trỗ, đặc biệt với các giống nhiễm, chân ruộng chua trũng khi ẩm độ không khí cao, trời có
mưa, nhiệt độ phù hợp cho bệnh phát sinh.
Lưu ý:
Khi cây lúa gặp các hiện tượng bất thường như cây khô héo, vàng lá,... cần xác
định rõ nguyên nhân (do thời tiết, do đất, do nước, do phân bón, …) để có biện
pháp khắc phục kịp thời.
Tác giả : Ks. Nguyến Thị Thương Huyền