1.
Chọn điểm và chuẩn bị công trình nuôi Rươi
- Đầm (ruộng) nuôi Rươi
phải nằm ở các vùng nước lợ ven cửa sông, có nước thủy triều ra vào. Không bị ảnh hưởng
từ nguồn nước thải sinh hoạt hoặc các khu
công nghiệp; không có nguồn nước ngọt đổ trực tiếp vào
đầm (ruộng) nuôi rươi.
- Hệ thống kênh,
mương tốt nhất là riêng biệt, chủ động điều tiết nước. Nguồn nước cấp vào cần
đảm bảo yêu cầu sau: pH = 7-8;
Hàm lượng oxy hòa tan: 5-6 mg/l; Ðộ
kiềm: 80-120 mg CaC03/l;
NH3 < 0,l mg/l; Ðộ mặn: từ 0-5 ‰, Ðộ trong > 10cm; Nhiệt độ: 25-31
0C.
- Đáy đầm là bùn cát, trong đó bùn chiếm 7 phần và cát là 3 phần.
2. Chuẩn bị công trình nuôi.
2.1. Thiết kế đầm ruộng
nuôi
-
Đầm (ruộng) nuôi Rươi có diện tích tối thiểu 2.000m2 có bờ bao
và cao hơn mực nước đầm 30 - 50cm. Đáy đầm (ruộng) bằng phẳng, hơi dốc về
phía cống thu hoạch đảm bảo khi tháo phải kiệt nước. Nên thiết kế một mương nhỏ
trong đầm giúp cho việc thoát nước được thuận lợi
2.2 Thiết kế cống cấp
và thoát nước.
-
Cống lấy nước: Cống lấy nước được thiết kế là cống xây gạch hoặc bằng ống nhựa
như ở các đầm nuôi tôm, ao nuôi cá. Khẩu độ cống được tính toán cho phù hợp với
diện tích để lấy nước kịp thời gian.
- Cống thu hoạch:
Cống thu hoạch gồm các phần chính như: Miệng cống; thân cống; đáy cống; cánh phai...
+ Miệng cống: Hướng vào trong
đầm nuôi, là nơi mắc lưới xăm
thu hoạch.
+ Thân cống: Là nơi
thu hoạch nên phần thân cống phải đủ dài để đảm bảo dòng nước qua đây không bị chảy quá siết gây dập, vỡ Rươi khi thu hoạch.
+ Ðáy cống: Mặt thấp hơn
mặt đầm (ruộng) nuôi Rươi khoảng 20 cm, đảm bảo khi nước xuống là đáy đầm (ruộng) phải cạn khô.
+ Cánh phai: Gồm
nhiều cánh phai bằng ván gỗ để điều chỉnh lưu lượng nước qua cống.
3. Cải tạo đầm, ruộng nuôi.
- Cải tạo đầm (ruộng) vào những ngày con nước
kém để tránh nước đục chảy ra mang theo bùn
bã hữu cơ (thức ăn của Rươi). Phương pháp cải tạo gồm các bước sau:
+ Tháo cạn nước, bắt hết các loại cá, tôm, cua cáy…. là địch
hại của Rươi.
+ Phát quang bờ bụi xung quanh, dọn bớt các bụi cỏ dưới đáy.
+ Kiểm tra và tu sửa cống cấp và thoát nước.
+
Xúc tạp: Sục bùn hoặc cày bừa ở đáy đầm khoảng 20cm, loại bỏ rác, thân cây…chưa
phân hủy (gốc rạ phải để làm tơi xốp đất), lấp chỗ trũng, làm rãnh hướng ra cống;
cấp nước vào đầm phải có lưới lọc để loại bỏ địch hại từ bên ngoài vào; thau rửa
đấy dầm bằng cách cấp nước vào rồi tháo cạn từ 3-4 lần.
-
Kiểm tra pH, nếu pH<6,5 thì bón thêm vôi nông nghiệp với lượng từ
7-10kg/100m2
- Dùng phân hữu cơ (phân
trâu, bò, gà) đã ủ hoại mục với chế phẩm vi sinh, lượng 500-600kg/ha bón lót để
tăng thêm nguồn thức ăn cho Rươi.
Dùng
chế phẩm sinh học Emuniv trộn đều với cám gạo rắc đều trên mặt ruộng để phân huỷ
rơm, rạ; Phân chuồng ủ mục được rải đều, sau đó dùng máy lồng để
trộn lẫn vào nền đáy. Có thể tận dụng bèo tây và một số loại cỏ, cói, các cây
thân mềm dập vùi vào đất làm đất tơi xốp, tạo mùn bã hữu cơ làm thức ăn cho Rươi
4. Cấy lúa, chọn giống và thả rươi giống.
4.1. Cấy lúa
Sau
khi cải tạo đầm (ruộng) xong tiến hành cấy lúa vửa để tăng thu nhập, vừa để tạo
sinh cảnh cho Rươi và giảm được nhiệt độ nước trong những ngày nắng nóng. Trồng
lúa theo phương thức hữu cơ, không sử dụng phân vô cơ, hóa chất và thuốc bảo vệ
thực vật.
-
Giống lúa: Chọn giống có khả năng chịu ngập, mặn, có khả năng kháng sâu bệnh
như J02, ST25…
Mùa
vụ: Cấy lúa vào vụ Xuân, áp dụng quy trình kỹ thuật cấy mật độ thưa, mô hình trồng
lúa hữu cơ không xung đột với kỹ thuật chăm sóc Rươi (theo hướng dẫn của cơ
quan chuyên môn).
4.2 .Thu và thả Rươi giống
- Lấy giống tự nhiên:
Chọn thời điểm lấy giống vào kỳ nước cường.Một năm có thể lấy giống tự nhiên
vào 2 vụ: Vụ hè vào tháng 4-5 (âm lịch) và thu đông vào tháng 9-12 (âm lịch);
Mở cống lấy nước vào đầm, ấu trùng Rươi sẽ theo nước và vùi xuống lớp bùn trong
đầm. Sau khi thủy triều rút khoảng 4-6 giờ thì tháo nước ra (luôn giữ lại mực
nước trong đầm từ 30-40cm); việc lấy giống có thể diễn ra nhiều ngày vào kỳ
nước cường.
-
Thả giống nhân tạo: Lựa chọn cơ sở cung cấp giống uy tín, có các chỉ số môi trường
tương đồng với môi trường ao đầm thả giống. Rươi giống đang ở giai đoạn trôi nổi
(Metachophora), thả giống vào cống cấp nước khi thủy triều lên, hoặc có thể cho
vào chậu hoặc thùng xốp, cho thêm nước rồi té đều mặt đầm (ruộng). Tùy vào lượng
giống lấy được ở tự nhiên mà bổ sung thêm nhiều hay ít, mật độ đảm bảo 100-150
con/m2.
-
Mùa vụ thả giống:Thả giống nhân tạo vào vụ chiêm sau khi thu giống tự nhiên hoặc
có thể thả quanh năm.
-
Thả giống vào sáng sớm hoặc chiều tối, lúc trời mát. Mực nước thả giống từ
40-50cm, giữ nước trong đầm (ruộng) sau khi thả từ 4-7 ngày để ấu trùng Rươi
phân tán và chui xuống lớp bùn đáy. Trước khi thả, ngâm túi ni lông vào môi trường
nước 5-10 phút để cân bằng nhiệt độ rồi mở túi ra từ từ cho rươi bơi ra ngoài.
5. Chăm sóc và quản lý
5.1. Chăm sóc lúa
Phương pháp bón phân như sau:
+ Bón lót: 0,6 tấn
phân hữu cơ /ha trước khi bừa cấy.
+ Bón thúc lần 1 (sau
cấy 7-10 ngày): Khi lúa bắt đầu đẻ nhánh, bón 0,4 tấn phân hữu cơ /ha.
5.2. Chăm sóc Rươi
-
Định kỳ 2 lần/tháng vào kỳ con nước, lấy nước ra vào đầm (duy trì mực nước
trong đầm từ 20-40cm) tăng nguồn thức ăn cho Rươi (phù sa và tảo có trong nước).
Khi lấy nước nên dùng lưới để ngăn địch hại vào đầm (ruộng), kiểm tra độ mặn (đảm
bảo ≤ 5o/oo).
-
Kiểm tra hàng ngày đối với các chỉ tiêu môi trường, duy trì pH 7,5 -
8,5, oxy hòa tan > 5 mg/lít , buổi tối bắt các loại cua, còng, cáy là địch hại
của rươi.
-
Chăm sóc hoàn toàn tự nhiên, không sử dụng thuốc hóa học, thuốc trừ sâu, tạo
môi trường trú ẩn tốt nhất cho Rươi. Hạn chế lấy nước vào thời điểm nước sông ô
nhiễm, thời kỳ phun thuốc trừ sâu tập trung.
-
Bổ sung thức
ăn: thức ăn bao gồm phân trâu, bò, gà đã ủ mục, cám ngô, cám gạo,bột đậu tương
(lưu ý: nếu sử dụng phân gà cần phải đánh đống ủ trên 6 tháng để loại bỏ tồn dư
kháng sinh)
6. Thu hoạch
- Thu hoạch lúa: Nên
gặt bằng liềm, sau khi thu lúa xong nên để cho gốc rạ khô, mục rồi cày úp xuống
làm phân bón cho đầm (ruộng) cung cấp dinh dưỡng , thức ăn cho rươi. Tránh cày
lúc gốc rạ còn tươi sẽ làm thối nước gây hại cho rươi.
- Thu hoạch Rươi: Trước thời điểm xác định thu hoạch (trong 3 ngày triều cường) thì phơi bãi từ 5-7 ngày để Rươi có điều kiện thành thục. Trong quá trình phơi bãi có thể bắt cá và các địch hại
khác ăn thịt hoặc gây hại cho rươi, dọn dẹp bờ ao để địch
hại không có chỗ lẩn trốn.
Thu hoạch Rươi bằng
cách: Vào kỳ nước cường, lấy nước vào đầm (ruộng) ở mức cao nhất có thể, lúc này, Rươi thành thục sẽ
bị kích thích đứt đoạn và nổi lên trên mặt nước rồi bơi ra hướng cống thu hoạch để di cư sinh sản. Tại đây, Rươi
sẽ được thu trong đáy lưới (mắt lưới
đáy từ 1-3 mm). Quá trình thu Rươi cần thao tác nhẹ nhàng, nhấc túi đáy đổ Rươi ra chậu xuất bán hoặc chuyển vào
khay xốp giữ lạnh bảo quản Rươi sống (từ 5- 7
ngày) để vận chuyển đi xa.
Tác giả : Ks. Nguyễn Hồng Minh