I. Chăm sóc

1. Bón phân: Đến giai đoạn này hầu hết các trà lúa cơ bản đã kết thúc bón phân. Từ nay đến cuối vụ đối với những ruộng lúa còn đói ăn thì chỉ nên bổ sung bằng phân bón qua lá. Trường hợp những ruộng quá đói ăn thì giai đoạn lúa thấp tho trỗ( lúa trỗ 5%) có thể bổ sung thêm 1đạm + 1kg kali/sào.

2. Điều tiết nước: thực hiện theo chỉ đạo của Sở Nông nghiệp là “rút cạn lòng sông, giữ nông mặt ruộng”. Đến giai đoạn này đã là cuối mùa bão nên tuỳ theo mức nước trên ruộng để điều tiết cho hợp lý đảm bảo mức nước nông trên ruộng giúp cây lúa làm đòng trỗ bông thuận lợi.

II. Phòng trừ sâu bệnh

Vụ mùa thường có các đối tượng sâu bệnh gây hại chủ yếu như Rầy nâu, cuốn lá, đục thân, khô vằn, bạc lá nếu không phòng trừ kịp thời sẽ ảnh hưởng rất lớn đến năng suất. Để phòng trừ hiệu quả các đối tượng trên cần hiểu rõ nguyên nhân gây bệnh cũng như đặc điểm phát sinh phát triển của chúng để có những biện pháp phòng trừ kịp thời.

1. Rầy nâu: Tên khoa học Nilaparvata lugent là một trong ba loài sâu hại quân trọng nhất trên lúa. Rầy nâu phát sinh phát triển mạnh trong điều kiện nóng ẩm. Những ruộng trũng hẩu dồn đạm và trên những giống dễ nhiễm rầy như BT7, T10... rầy thường phát sinh mạnh. Thông thường nếu trước một thời gian nào đó nhiệt độ không khí cao, ẩm độ cao lượng mưa nhiều sau đó trời hửng nắng thì rầy nâu dễ phát sinh thành dịch. Giai đoạn mẫn cảm nhất của cây lúa đối với rầy nâu là khi lúa trỗ – chín. Do đó khi mật độ rầy đạt 6 – 9con/khóm giai đoạn làm đòng và 17-25con/khóm giai đoạn lúa trỗ thì cần phun phòng trừ ngay.

 Để phòng trừ rầy nâu cần áp dụng các biện pháp phòng trừ tổng hợp như sử dụng giống kháng rầy, mật độ cấy hợp lý, bón phân cân đối. Đến giai đoạn này cần thường xuyên thăm đồng, đặc biệt chú ý đến những điểm thường có các ổ rầy vụ trước. Khi rầy vượt ngưỡng sử dụng các loại thuốc  chọn lọc ít độc hại đối với thiên địch theo khuyến cáo của BVTV. Đối với diện tích lúa trong giai đoạn trỗ bông, lá đòng còn xanh dùng thuốc nội hấp lưu dẫn như Actara 25WG, Dantotsu16WSG, Penalty40WP... Diện tích lúa đã đỏ đuôi, lá chuyển màu vàng dùng thuốc tiếp xúc, bám dính như Bassa50EC, Penalty gold 5EC... Khi phun thuốc nên rẽ lúa từ 4 - 5 hàng/lối, phun trực tiếp vào nơi rầu cư trú. Chú ý khi phun ruộng cần có nước để rầy rơi xuống khi bò lên thuốc vít lỗ thở làm rầy chết do đó hiệu lực của thuốc sẽ cao hơn.

2. Cuốn lá: Tên khoa học Cnaphalocrocis medinalis. Sâu non nhả tơ cuốn dọc lá lúa và nằm bên trong ăn biểu bì mặt trên và diệp lục của lá. Khi kiểm tra đồng ruộng dùng tay khua trưởng thành để xác định mật độ. Khi mật độ trưởng thành là 3con/m² thì sau 5-7ngày phun phòng trừ ngay. Sâu non có 5 – 6 tuổi, sâu tuổi 1 và 2 là dễ phòng trừ nhất. Giai đoạn xung yếu nhất ảnh hưởng lớn đến năng suất là giai đoạn làm đòng – trỗ bông. Khi đã xác định chính xác lứa sâu thì phòng trừ bằng các loại thuốc chọn lọc như Virtako400WG, Regent, các thuốc sinh học( hoạt chất Abamectin, Emamectin).... .

3. Sâu đục thân: Trưởng thành của sâu đục thân thích đẻ trứng ở những ruộng lúa xanh non, rậm rạp  do ban đêm ở mép lá lúa tiết ra chất NH4 có khả năng dẫn dụ ngài tới đẻ trứng. Trưởng thành lựa chọn đẻ trứng nhiều nhất ở lúa có đòng già sắp trỗ sau đó đến lúa trỗ 10% gây hiện tượng bông bạc. Ngài của sâu đục thân 2 chấm ( thưòng gọi là con thiêu thân) có xu tính rất mạnh đối với ánh sáng đèn. Do vậy có thể dự tính lứa sâu thông qua số lượng thiêu thân bay vào đèn.

Để phòng trừ sâu đục thân 2 chấm có nhiều biện pháp tổng hợp. Tuy nhiên từ nay đến cuối vụ thì cần quan sát và dự tính lứa sâu để phun phòng trừ kịp thời. Lúa thấp tho trỗ đến đâu cần phun đến đó. Những ruộng “lẻ đồng” lúa trỗ muộn thường dồn mật độ sâu đục thân rất cao. Đặc biệt là lứa sâu cuối tháng 9 là lứa cuối cùng trong năm chuẩn bị cho sâu bước vào giai đoạn ngủ đông. Phun phòng trừ sâu đục thân cần dùng các loại thuốc có tính nội hấp lưu dẫn như Virtako400WG, Dupond Prevathon, Regent...ngoài ra theo dõi các đợt trưởng thành ra rộ để tổ chức diệt trưởng thành.

4. Bệnh khô vằn: Do nấm Rhizoctonia solani gây nên. Bệnh khô vằn phát sinh mạnh trong điều kiện nhiệt độ cao và ẩm độ cao. Nhiệt độ khoảng 24-32⁰C và ẩm độ bão hoà thì bệnh phát sinh phát triển mạnh và tốc độ lây lan nhanh. Giai đoạn trỗ đến chín sáp là thời kì nhiễm bệnh nặng nhất. Bệnh thường phát triển mạnh ở những ruộng có nguồn bệnh từ trước và bón thừa đạm.

Nguồn bệnh tồn tại chủ yếu dạng hạch nấm trên đất ruộng và tàn dư sau thu hoặch. Hạch nấm tồn tại một thời gian dài thậm chí trong điều kiện ngập nước vẫn có tới 30% số hạch giữ được sức sống nảy mầm thành sợi và xâm nhiễm gây bệnh cho vụ sau. Hầu hết các giống lúa trong sản xuất hiện nay đều có mức độ nhiễm bệnh từ trung bình đến nhiễm nặng. Nấm khô vằn là loại nấm “biết bơi” nên ban đầu bệnh thường phát sinh ở bờ cỏ ven ruộng khi có nước nấm trôi theo nguồn nước lây lan ra xung quanh. Khi mực nước trong ruộng dâng lên đến đâu thì nấm leo lên đến đó và xâm nhiễm gây bệnh cho cây. Vì vậy khi phát hiện ổ bệnh ban đầu có thể phun ngay ổ bệnh đó tránh lây lan ra xung quanh.

Để phòng trừ cần thu dọn sạch tàn dư sau thu hoạch, cày sâu để vùi hạch nấm, đảm bảo mật độ cấy hợp lý, bón phân cân đối tránh bón đạm muộn và bón thừa đạm. Khi bị bệnh dùng Anvil5SC, Valydacin, Valydamycin, tilt .... để phòng trừ.

          5. Bệnh bạc lá (BBL): do vi khuẩn Xanthomonas oryzae gây ra và là một trong những bệnh nguy hiểm nhất trên cây lúa. Bệnh phát triển mạnh trong điều kiện nóng, ẩm, mưa gió lớn xảy ra trong thời kỳ lúa cần quan hợp cao; bệnh rất mẫn cảm với lượng đạm dư thừa trong lá, do đó những ruộng bón nhiều, bón muộn, bón lai rai, bón không cân đối giữa đạm, lân và kali, những ruộng trũng hấu dồn đạm cuối vụ, chăm sóc, thâm canh không đúng kỹ thuật… đều làm cho cây lúa dễ mắc BBL. Bệnh chủ yếu xuất hiện ở các mép lá, cháy dần từ đầu chóp xuống  làm ảnh hưởng đến quá trình quang hợp của cây giảm năng suất, bị nặng làm các lá bị cháy, đặc biệt cháy lá đòng làm cho hạt bị lép lửng, chất lượng gạo kém, giảm năng suất nghiêm trọng từ 25 đến 50%, thậm chí gây thất thu hoàn toàn.

          Vi khuẩn thường tụ tập thành những giọt keo màu vàng nhạt đọng ở mép lá hoặc đuôi lá vào buổi chiều và ở dạng giọt sương đục màu sữa vào buổi sáng. Khi mưa to, gió lớn, các lá cọ sát nhau, hoặc rách lá tạo vết thương cơ giới là đường dẫn cho vi khuẩn lây lan từ cây bệnh sang cây khoẻ.

Phòng bệnh: Do chưa có thuốc đặc trị BBL, theo khuyến cáo của các nhà khoa học bà con cần chủ động áp dụng các biện pháp phòng tránh là chính, tập trung vào một số điểm sau đây: sử dụng giống chống chịu tốt BBL như Nưu 69, BC15, TBR1, Khang dân 18... Tuân thủ nghiêm ngặt các biện pháp kỹ thuật trong thâm canh như: làm đất kỹ, đủ ngấu, bón phân cân đối NPK và phân tổng hợp NPK có hàm lượng Kali cao.

          Chú ý bón nặng đầu, nhẹ cuối (bón lót sâu, bón thúc sớm hết lượng đạm và kali), nhất là các giống dễ nhiễm BBL, không bón kali giai đoạn lúa đứng cái vì cây lại huy động đạm lên dễ bị bạc lá. Với các giống chất lượng, nên cấy lùi thời vụ (25-30/7) để lúa trỗ sau 25/9 đến trước 5/10, sát tiết hàn lộ nhiệt độ giảm, thời tiết mát sẽ đỡ bị nhiễm bệnh hơn.

          Đối với những giống dễ nhiễm phun thuốc phòng chống BBL ngay sau khi có đợt mưa dông lớn, khi trên ruộng xuất hiện các vết bệnh trên lá và biểu hiện ban đầu lá có màu xanh đậm hơn, cần phun bằng các loại thuốc: Physan 20l, Lobo 8 WP, Strepguad100SP, Staner 20WP, Xanthomix 20WP… vào sáng sớm hoặc chiều mát.

Ngoài các đối tượng sâu bệnh hại trên thì vụ mùa năm nay chuột phá hoại cũng rất nhiều nên bà con cần thường xuyên thăm đồng và tổ chức đánh chuột bằng thuốc chuột, bằng cạm bán nguyệt, rải nhớt thải quanh ruộng. Khi bị chuột cắn nên vơ ngay vì chuột có tính đa nghi nên thường đi theo đường cũ và đặt bả tại đường đi của chuột.