Hướng dẫn phòng chống bệnh lùn sọc đen phương Nam và Lúa cỏ bảo vệ sản xuất lúa năm 2024 trên địa bàn tỉnh Thái Bình
1. Vệ sinh đồng ruộng và xử lý
nguồn bệnh:
Vệ sinh đồng ruộng: Thực hiện trước vụ gieo cấy, vụ Xuân
triển khai trong tháng 12/2023, vụ Mùa triển khai trong tháng 6/2024 đảm bảo
không để gốc rạ, lúa éo, lúa cỏ tồn tại trên đồng ruộng;
- Đối với bệnh Lùn sọc đen: Vệ sinh đồng ruộng bằng
cách cày vùi gốc rạ để ngăn ngừa bệnh phát sinh trên lúa
chét, lúa tái sinh; dọn sạch cỏ bờ ruộng, mương dẫn nước, tàn dư từ cây lúa,
cây ngô bị bệnh (các kí chủ trên đồng ruộng) để hạn chế nơi trú ẩn của rầy và
tiêu diệt nguồn bệnh.
- Đối với lúa cỏ: Sau khi thu hoạch tiến hành giữ ẩm trên
ruộng để nhử hạt lúa cỏ và các loại cỏ dại tiếp tục nảy mầm, sau đó bón bổ sung
vôi bột, tiến hành cày lật và ngâm dầm cho thối hạt lúa cỏ, hoặc có thể sử dụng
chế phẩm vi sinh để nhanh phân hủy rơm rạ và hạt lúa cỏ; trước khi vào vụ gieo
cấy cần tiến hành làm đất kỹ và san phẳng mặt ruộng mới tiến hành cấy; cuối vụ
sản xuất cần quan sát và loại bỏ các bông lúa lẫn tạp đem tiêu hủy để tiêu diệt
nguồn lây lan trước khi thu hoạch đại trà; những diện tích lúa bị nhiễm lúa cỏ
từ 60 % trở lên cần thu hoạch riêng, khoanh vùng (tạo bờ ngăn, chăng lưới mắt
nhỏ trên ruộng) và xử lý bằng các biện pháp canh tác như trên để tiêu diệt hạt
lúa cỏ trên đồng ruộng.
2. Quản lý chặt các nguồn lây của
bệnh
Đảm bảo an toàn cho các trà mạ không bị nhiễm bệnh LSĐ,
nhiễm lúa cỏ: Che phủ nilon trên mạ ở vụ Xuân để che chắn rầy xâm nhiễm kết hợp
với chống rét cho mạ; không gieo mạ ở ven đường giao thông,
nơi có nguồn sáng mạnh sẽ thu hút rầy lưng trắng. Đối với vụ Mùa phải xử lý hạt giống trước khi gieo thẳng và phun thuốc rầy
trước khi đưa ra ruộng cấy. Khi phát hiện bệnh lùn sọc
đen trên ruộng mạ thì tiến hành tiêu hủy toàn bộ, gieo mạ khác thay thế; chú trọng việc phun trừ rầy lứa 4 ở giai đoạn cuối tháng 7 đầu
tháng 8 khi có kết quả phân tích mẫu rầy dương tính với virus LSĐ và trên đồng
ruộng có triệu chứng cây bị bệnh ở mức độ mới phát sinh.
- Đối với bệnh Lùn sọc đen: Duy trì hệ thống bẫy đèn để theo dõi rầy vào
đèn, thu mẫu rầy và lúa giám định nhanh Virus LSĐ bằng Test KIT để phòng chống
bệnh sớm; Hướng dẫn nông dân thực hiện xử lý hạt giống trên lúa gieo thẳng bằng
các loại thuốc như: Cruiser plus 312.5FS, Enaldo
440FS, Kola 600FS.... đối với vụ Mùa phun thuốc trừ rầy trên mạ trước
khi đưa ra ruộng cấy bằng các loại thuốc có tính nội hấp, lưu dẫn, đặc biệt
trên mạ gieo dược và phun thuốc trừ rầy ở giai đoạn lúa mới cấy theo đúng khuyến
cáo của cơ quan chuyên môn khi cần thiết.
- Đối với Lúa cỏ: Hạt lúa cỏ có thể di chuyển, phát tán theo nguồn nước hoặc
theo máy móc nông cụ (máy làm đất, máy gặt, ...) từ nơi này sang nơi khác nên cần
tuân thủ các biện pháp: Khi cho nước vào ruộng để làm đất, cần đặt lưới chắn hạt
lúa cỏ tại đầu đường dẫn nước và ruộng; không sử dụng giống lúa từ các
vùng bị nhiễm lúa cỏ để gieo cấy; không sử
dụng đất ải, bùn mương máng ở các vùng bị nhiễm lúa cỏ để gieo mạ nền cứng; vệ
sinh máy cày, máy cấy, máy gặt để hạn chế lúa cỏ lây nhiễm sang các vùng khác;
sau khi gieo cấy nếu phát sinh lúa cỏ phải nhổ bỏ và tiêu hủy, không được để
lúa cỏ tồn tại trên bờ hoặc ném xuống mương nước.
3. Giải pháp phòng trừ:
3.1. Tập trung ứng dụng KHCN vào
sản xuất lúa
- Bố trí cơ cấu mùa vụ hợp lý, quy hoạch vùng, gieo cấy tập trung để hạn chế
rầy phát sinh nhiều lứa, gây khó khăn cho công tác phòng trừ;
- Chuyển đổi phương thức canh tác từ gieo sạ sang cấy bằng tay hoặc cấy bằng
máy giúp dễ dàng nhận biết và loại bỏ lúa cỏ ngay từ giai đoạn đầu vụ; các vùng đã bị nhiễm lúa cỏ cần luân
canh lúa với cây trồng cạn hoặc cây trồng nước khác họ để dễ dàng nhận biết, loại
bỏ lúa cỏ sau 1 - 2 vụ;
- Khuyến cáo sử dụng giống lúa đạt tiêu
chuẩn chất lượng (giống nguyên chủng, giống xác nhận), không sử dụng lúa tự để giống ở những vùng đã bị
nhiễm lúa cỏ từ vụ trước để gieo cấy.
- Áp dụng các tiến bộ kỹ thuật trong thâm canh lúa: Hệ thống thâm canh lúa
cải tiến (SRI), sản xuất lúa bền vững giảm phát thải nhà kính, 3 giảm 3 tăng;
quản lý dịch hại tổng hợp IPM; quản lý sức khỏe cây trồng tổng hợp IPHM, ...;
ưu tiên sử dụng các loại phân bón hữu cơ, hữu cơ vi sinh và thuốc BVTV có nguồn
gốc sinh học, thảo mộc, thuốc có độ độc thấp.
3.2. Đối với nông dân và các tập thể sản xuất lúa
- Chủ động vệ sinh đồng ruộng, thu dọn tàn dư
cây bệnh, cày lật đất sớm; chấp hành nghiêm túc lịch thời vụ và cơ cấu cây trồng,
không sử dụng giống lúa ở vùng đã bị nhiễm bệnh để gieo cấy; che phủ nilon cho
toàn bộ diện tích mạ xuân; các đợt phun thuốc rầy phòng bệnh lùn
sọc đen phải tuân thủ nghiêm sự hướng dẫn của cơ quan chuyên môn.
- Thực hiện nguyên tắc thăm đồng thường xuyên để phát hiện rầy sớm, các triệu chứng cây lúa bị
bệnh Lùn sọc đen và Lúa cỏ để có biện pháp xử lý kịp thời.
- Thực hiện tốt các biện pháp
phòng trừ bệnh Lùn sọc đen, Lúa cỏ theo hướng dẫn của cơ quan chuyên môn để hạn chế sự lây lan của bệnh Lùn
sọc đen và Lúa cỏ ngay từ đầu vụ.
Diễn biến phát sinh, gây hại
của bệnh lùn sọc đen phương Nam và Lúa cỏ rất khó lường. Vì vậy, khi đã có dấu
hiệu cảnh báo của các cơ quan chuyên môn cấp tỉnh, huyện, xã thì bà con cần phải
hết sức đề phòng, cảnh giác, cần chủ động phòng trừ bệnh sớm, kịp thời, nếu chủ
quan sẽ dẫn đến thiệt hại nặng về kinh tế.